Laat je niet in slaap wiegen door Mifid

Tijd voor een opfrissing over Mifid

Een lezer van deze rubriek vertelt me dat zijn belegging in een defensief profielfonds sinds begin dit jaar (gemeten op 29 juni, inventariswaarde van 27 juni) al met 12 % is gedaald en over 5 jaar met ca. 7 %. De lezer ging er nochtans van uit dat zijn conservatief Mifid beleggersprofiel en hierop geënte belegging hem zou beschermen tegen dergelijke beduidende verliezen op korte en middellange termijn. Tijd dus voor een opfrissing over Mifid met enige aanvullende bedenkingen over bescherming. (helaas zijn de rendementen van het fonds van de lezer geen uitzondering, maar representatief in de categorie “ Mixfondsen EUR Defensief Wereldwijd”, zie Morningstar).

Wat is Mifid?

Mifid staat voor ”Markets in Financial Instruments Directive” . Het is een Europese richtlijn die samen met de Priips verordening (aangaande informatieverstrekking over “ Packaged Retail and Insurance-based Investment Products”) meerdere regels en verplichtingen oplegt aan banken/brokers om je als belegger beter te beschermen.

Als belegger kan je onder vier hoedanigheden ( of een combinatie ervan) optreden t.a.v. banken/brokers, en dan zijn er telkens bepaalde beschermingen voorzien via Mifid :

als belegger die het beheer van zijn centen toevertrouwt in discretionair beheer, dan is een beleggersprofiel vereist.
als belegger met onafhankelijk beleggingsadvies, dan is ook een beleggersprofiel vereist en moet de adviseur peilen naar je productkennis. Advies is onafhankelijk als de beleggingsonderneming bij het advies een voldoende groot aantal beschikbare financiële instrumenten met elkaar vergelijkt en je toont.
als belegger met niet-onafhankelijk beleggingsadvies, dan is ook een beleggersprofiel vereist en peilt de adviseur naar je productkennis. Bij niet-onafhankelijk advies moet de beleggingsonderneming geen vergelijkingen maken. In de praktijk adviseert deze meestal slechts 1 instrument om te investeren in een bepaalde beleggingscategorie, vaak een “ huisfonds” al dan niet in een verzekeringskleedje.
als doe-het-zelver, die handelt in een “ execution only” platform. Hierbij moeten ingevolge Mifid je financiële kennis en ervaring worden getest van complexe producten (alles buiten aandelen en gewone obligaties) waarin je wil handelen. De bank/broker moet dus aftoetsen of bepaalde producten passend zijn voor je. Zoals voor het beleggersprofiel gebeurt dit aan de hand van een vragenlijst.
Bij Spaarvarkens.be bepleiten en ondersteunen we het doe-het zelf beleggen. We zijn voorstander van zelf beleggen om diverse redenen. Vooreerst omwille van het kostenaspect, een zwaar onderschatte en onderbelichte risicofactor in beleggingen. We hebben hier bv. al meermaals gewaarschuwd voor het gevaarlijke “omgekeerde rente-op rente effect “ van jaarlijks terugkerende hoge kosten binnen bepaalde fondsen en tak 23. Dit houdt het risico in van beduidende verliezen op termijn want de kosten blijven doorlopen ook bij negatieve markten. De kosten vreten dan aan je beleggingsbasis en maakt recupereren dus moeilijker. Als doe-het zelver zijn we sowieso alerter voor het kostenplaatje. Verder kiezen we bij zelf beleggen voor onze onafhankelijkheid en onze controle. En tenslotte sluit zelf beleggen het beroep op discretionair beheer ( via beleggen in ETF en goedkope fondsen) of het gebruik van beleggingsadvies niet uit.

De beperkingen van regels die bescherming beogen

Terug naar Mifid. Regels, hoewel goed bedoeld, houden ook gevaren in. Onderzoek heeft aangetoond dat we door regels niet noodzakelijk verstandiger beslissen. Integendeel, we schakelen ingevolge regels gemakkelijker ons oordeelsvermogen en verantwoordelijkheidsgevoel uit. We vertrouwen op de bescherming en het houvast van de regels, maar we beseffen onvoldoende dat de regels nooit de complexiteit van de huidige werkelijkheid kunnen omvatten en zeker niet de onzekerheden en mogelijke verrassingen van de toekomst. Bij beleggen is die complexiteit en onzekerheid in grote mate aanwezig, maar toch is heel veel in de regels en in de risicometing gebaseerd op het verleden. Dit terwijl het verleden eigenlijk nauwelijks houvast biedt voor de toekomst.

Wat is dan onze raad? Vertrouw niet alleen op het formalisme van Mifid en je tussenpersoon in het bepalen van je bescherming en risicotolerantie. Zoek ook second opinions aangaande je beleggingen en je portefeuillesamenstelling. Kijk naar je globaal vermogensplaatje over je verschillende financiële instellingen heen en bepaal zelf je allocatie en je profiel bij de instellingen. Voorbeeld : stel je bent een heel defensieve belegger die 80% van je financieel vermogen wil aanhouden op spaarboekje en in kasbons. Maar 20 % wil je heel dynamisch beleggen in aandelen en je kiest hiervoor een bepaalde beursvennootschap. Dan kan je moeilijk anders dan bij die vennootschap ervoor te zorgen dat je een zeer dynamisch profiel hebt. Maar nogmaals, wij bepleiten bij Spaarvarkens doe-het zelf beleggen, eventueel slechts deels, en hiervoor is geen beleggersprofiel vereist maar uiteraard wel een eigen weldoordachte en voorzichtige aanpak van allocatie en spreiding.

Andere aandachtspunten omtrent bescherming

Let op met de toegenomen druk je te beschermen tegen de inflatie in je spaargeld en beleggingenDoor toegenomen schaarste is van een aantal producten en diensten de prijs fors gestegen. Maar je kan daarop reageren en het effect milderen door aanpassingen in je bestedingspatroon. Tegelijkertijd mag je ook niet vergeten dat we uit een lange periode van koopkrachtverbetering komen met heel wat (te?) goedkope producten en diensten. We maken m.i. nu dus deels een normalisering mee. Maar ook je sparen en beleggen gaat in reële termen achteruit en dus stijgt de druk om iets te doen, zeker met je spaargeld. Let hiermee op want er bestaat geen enkele activaklasse die je met zekerheid inflatiebescherming biedt; ook aandelen bieden die garantie niet. Kijk trouwens ook naar andere economische indicatoren dan enkel de inflatie, bv. naar de groei en naar de rente. Misschien is het zelfs beter om in de huidige context iets terughoudender te zijn met rente- en groeigevoelige beleggingen. Maar menig orakel stelt toch dat bij de huidige inflatie cash aanhouden volledig uit den boze is. Ik weet dat zo niet. Ik zie bv. dat de grote aandelenbelegger Warren Buffett in zijn holding Berkshire recentelijk niet minder dan 144 mld USD aan cash aanhield.

De “ lange termijn” biedt niet noodzakelijk de bescherming dat alles weer goed komtZoals reeds eerder gesteld kunnen hoge jaarlijkse kosten op termijn nefast zijn voor de beleggingsvreugde. Maar ook de financiële markten zijn op termijn niet altijd een garantie van bescherming. Een voorbeeld : de BEL20 staat nu ( 24 juni) op ongeveer 3700 punten , een niveau dat al begin januari 1999 werd gehaald ! En in nominale termen! Daarenboven is het huidige niveau van de BEL20 nog steeds meer dan 20 % lager dan het hoogste niveau van 4700 punten opgetekend in mei 2007, dus 15 jaar geleden. Opnieuw in nominale termen. Dat aandelen het altijd goed doen “in the long run” is dus een stelling die aan nuance onderhevig is. Er zijn naast de BEL20 trouwens nog andere voorbeelden van heel lange periodes zonder volledig herstel. En verlies je eigen beleggingshorizon niet uit het oog. Meestal is die horizon immers niet zo heel lang, bv. tot aan je pensioen of bv. tot aan het moment dat je je kinderen wil helpen om een woonst te verwerven.

Spreiding van je beleggingen in de tijd vermindert je risico en verhoogt dus je beschermingBovenstaande stelling behoeft geen verdere uitleg, het is een bekend beleggingsprincipe. Maar wat je wel moet weten is dat noch in discretionair beheer noch in adviesbeheer die spreiding in de tijd wordt toegepast of aanbevolen. De beheerder belegt alle centen in een discretionair contract, en ook in adviesbeheer raadt men meestal aan alles te beleggen wat binnen het adviescontract valt. Dus je beleggingen spreiden in de tijd moet je zelf organiseren. Kortom, weer een extra argument voor doe-het-zelf beleggen.