Erven en schenken: 4. De schenking
Dit is het vierde artikel in een reeks over ‘erven en schenken’ van onze specialist in vermogensoverdracht Niels De Wit.
DE SCHENKING – ELEMENTAIR IN HET PLANNEN VAN JOUW NALATENSCHAP
Schenkingen zijn een zeer effectieve manier om tijdens jouw leven al aan nalatenschapsplanning te doen. Een schenking is een overeenkomst waarbij de schenker (de gever) een goed overdraagt aan een begunstigde (de ontvanger), die de schenking en haar eventuele voorwaarden aanvaardt.
Om te kunnen spreken van een schenking, dienen drie voorwaarden vervuld te zijn:
- De de schenker moet de intentie, de wil hebben om de begunstigde te begiftigen. Een schenking die onder dwang gebeurt, is dus nooit geldig.
- Het geschonken goed en/of de geschonken goederen moeten effectief overgedragen worden. Er moet met andere woorden een daadwerkelijke eigendomsoverdracht plaatsvinden van de schenker aan de begunstigde.
- De schenking en de eventuele voorwaarden die aan de schenking gekoppeld zijn, moeten aanvaard worden door de begunstigde.
U begrijpt ongetwijfeld dat deze geldigheidsvoorwaarde in de praktijk het minste problemen stelt. Toch moet hier wel een belangrijke kanttekening gemaakt worden voor de schenking aan minderjarigen. Een minderjarige kan niet op zelfstandige wijze juridische handelingen, zoals het aanvaarden van een schenking, stellen. Het Burgerlijk Wetboek voorziet dat de ouders of andere bloedverwanten in opgaande lijn, met name de (over)grootouders, een schenking namens een minderjarige mogen aanvaarden zonder dat zij hiervoor de machtiging van de vrederechter nodig hebben. Als beide ouders overleden zijn, kan ook de voogd een schenking aanvaarden namens de minderjarige, maar hiervoor is wel een machtiging van de vrederechter nodig.
Een ander belangrijk principe van de schenking is de onherroepelijkheid van de schenking: gegeven is gegeven. Als je eenmaal een schenking gedaan hebt, kan je deze in principe niet ongedaan maken. Een uitzondering hierop is de schenking tussen echtgenoten.
Waarom (niet) schenken?
Is schenken nu wel echt interessant? Dit hangt natuurlijk af van jouw persoonlijke en familiale situatie, maar vaak is dit wel het geval. Door te schenken, kan de schenker zijn of haar vermogen verkleinen, waardoor de erfgenamen van de schenker bij diens overlijden minder erfbelasting zullen moeten betalen.
Daarnaast kan je als schenker de begiftigde een financieel duwtje in de rug geven. De begiftigde zal al eerder van de schenking kunnen genieten. Dit is een belangrijk voordeel, want erven gebeurt doorgaans op een latere leeftijd (en dan heeft de begiftigde het meestal minder hard nodig omdat hij of zij al een eigen vermogen heeft kunnen opbouwen). Je kan bijvoorbeeld jouw (klein)kinderen op weg helpen voor een studie of de aankoop van een eerste woning.
Er zijn echter ook redenen om niet te schenken. Volgende redenen worden het vaakst genoemd:
- Angst om zelf niet meer rond te komen na de schenking.
- Angst dat de schoonfamilie met de schenking gaat lopen indien het slecht afloopt tussen de begunstigde en zijn of haar partner.
- Het zogenaamde ‘Ferrari-syndroom’ of het ‘hangmat-syndroom’, waarbij de schenker vreest dat de begunstigde de schenking zal verkwisten of gewoon lui zal worden en zijn job zal opzeggen en puur op de schenking leeft.
- Angst dat de begunstigde eerst overlijdt en dat de schenking daarna bij de verkeerde personen terechtkomt.
- Angst om de touwtjes over jouw vermogen uit handen te geven.
In mijn volgend artikel zal ik duidelijk uiteenzetten dat bovenvermelde redenen om niet te schenken eigenlijk helemaal geen probleem hoeven te zijn. Er zijn veel manieren om aan deze bezorgdheden tegemoet te komen.
Soorten schenkingen
Er kan grosso modo een onderscheid gemaakt worden tussen drie soorten schenkingen: notariële schenking, de handgift en de bankgift. Je kan ofwel roerende, ofwel onroerende goederen schenken.
Het grote verschil tussen schenken via de notaris en schenken zonder tussenkomst van de notaris zit hem in het fiscaal aspect: wanneer je schenkt via de notaris, wordt de notariële schenkingsakte ter registratie aangeboden op het registratiekantoor, waardoor er altijd schenkbelasting verschuldigd zal zijn.
Onroerende goederen moeten steeds geschonken worden door middel van een notariële schenking. Dit betekent dus dat er bij de schenking van een onroerend goed steeds schenkbelasting verschuldigd zal zijn. Bij onroerende goederen is de schenkbelasting bovendien progressief: hoe hoger de waarde van de onroerende goederen die je schenkt, hoe hoger het tarief. Daarnaast is ook de verwantschapsgraad belangrijk bij het bepalen van het tarief schenkbelasting: hoe verder de verwantschapsgraad van de schenker en de begunstigde, hoe hoger het tarief schenkbelasting zal zijn. De schenking van onroerende goederen zal ook in een later artikel uitgebreid besproken worden.
Bij de schenking van roerende goederen hoef je daarentegen niet steeds naar de notaris. De meeste roerende goederen kunnen geschonken worden zonder notariële akte, en bijgevolg ook zonder schenkbelasting te betalen. Het is moeilijk te geloven, maar voor de schenking van roerend vermogen is België (momenteel nog) een belastingparadijs. Waarom zouden mensen er dan toch voor kiezen om een schenking van roerende goederen (bijvoorbeeld een effectenportefeuille of een geldsom) te laten registreren en schenkbelasting te betalen?
De reden hiervoor is de fameuze driejaarstermijn: als de schenker binnen de drie jaar na de schenking overlijdt, zal de schenking bij de nalatenschap worden geteld. Dit betekent dat er erfbelasting op het geschonken bedrag betaald zal moeten worden, en die is veel hoger dan de schenkbelasting op roerend vermogen. Deze bedraagt 3% in rechte lijn en tussen partners en 7% aan andere personen. Dit is bovendien een vlak tarief: of je nu 10.000 EUR of 1.000.000 EUR schenkt, het tarief blijft 3% en 7%. Bij de erfbelasting daarentegen loopt het tarief in Vlaanderen op tot 27% in rechte lijn en tussen partners en tot 55% tussen andere personen. Het fiscaal voordeel van schenken t.o.v. erven is dus overduidelijk. Ook aan de schenking van roerend vermogen zal ik een apart artikel wijden.
Conclusie
Uit de komende artikelen zal duidelijk blijken dat schenken een bijzonder interessante en voor iedereen toegankelijke techniek is om aan vermogensplanning te doen. Na deze korte inleiding, zal ik in eerste instantie nog een artikel schrijven over de mogelijkheden die er zijn, en de voorwaarden die je aan een schenking kan koppelen om de hierboven uiteengezette zorgen die een schenker mogelijk zou kunnen hebben weg te nemen. Daarna zal ik ook nog een artikel wijden aan de schenking van roerende en onroerende goederen.
Mochten jullie nog andere suggesties hebben voor een artikel over de schenking, dan hoor ik het graag!
Artikels in deze reek over erven en schenken zijn:
- Nalatenschapsplanning – Ook voor jou?
- Erven en schenken: 1. Erfbelasting
- Erven en schenken: 2. Tarieven van erfbelasting
- Erven en schenken: 3. Vrijstellingen en verminderingen in de erfbelasting
- Erven en schenken: 4. De schenking
- Erven en schenken: 5. Waarom (niet) schenken?
- Erven en schenken: 6. Schenking van roerend vermogen
Ook clublid worden en toegang krijgen tot alle artikels? Schrijf je hier in.
Om belasting op schenking van onroerend goed zo laag mogelijk te houden, kan men best de salamitechniek toepassen. Het onroerende goed in schijven schenken van 150000 euro elke 3 jaar, om zo telkens het laagste tarief te betalen van 3 procent.
Beste Niels: wat als de begiftigde die een hoeve gekregen heeft “als voorschot op erfenis”, weigert om deze, na het overlijden van de laatste ouder, in te laten brengen bij de verdeling van de erfenis? Hebben de overige erfgenamen een andere keuze dan naar de rechtbank te stappen?
Tegenwoordig kan je roerende schenkingen ook zelf laten registreren bij het registratiekantoor, dus zonder tussenkomst van een notaris. Hiermee spaar je de aktekosten van de notaris uit. Je betaalt dan wel de schenkingsrechten, zodat er bij overlijden binnen de 3 jaar geen successierechten op de schenking moeten betaald worden. https://financien.belgium.be/nl/faq/hoe-een-roerende-schenking-laten-registreren#q2
Je kan wel enkel schenken vanuit je eigen vermogen en niet vanuit een gemeenschappelijk vermogen.
Beste Niels, wat met tak 21 en tak 23 verzekeringsproducten? Wat als partner overlijdt, en andere partner begunstigde is. Zonder erfbelasting gaat het over naar de overlevende partner? Ja, toch.
Maar kun je deze dan gewoon zoals andere , schenken , al dan niet langs notaris, zonder kosten belasting indien je nog 3 jaar overleeft.
Dag Maria-Rita,
Ik moet bekennen dat ik geen expert ben in verzekeringsproducten, maar of er erfbelasting verschuldigd is, hangt volgens mij af van hoe het verzekeringsproduct precies gestructureerd werd (wie verzekeringnemer, verzekerd hoofd en begunstigde is). Ik ben het eens even gaan opzoeken en heb volgend document van KBC gevonden dat dit vrij goed uitlegt (https://multimediafiles.kbcgroup.eu/ng/published/KBC/PDF/VERZEKERINGEN/successierechtenpolis/kbc-levensverzekeringen-erfbelasting-vlaams-gewest.pdf).
Wat betreft de vraag of je een levensverzekering kan schenken: dit kan zeker en volgens mij kan je dit ook onderhands (dus zonder schenkbelasting te betalen/ de notaris te betrekken). Je kan ook gewoon de schenkbelasting (3% in rechte lijn en 7% aan andere personen) betalen en dan heb je geen last meer van de termijn van drie jaar.
Ik heb gelezen dat het zo is dat er nog wel erfbelasting betaald moet worden op het verschil tussen de waarde van de levensverzekering op het moment van overlijden en op de waarde van de levensverzekering op het ogenblik van de schenking.
Niels, in het volgend artikel misschien iets over pacte adjoint ?
Dag Ludo, een pacte adjoint is eigenlijk gewoon een begeleidend document dat geldt als bewijs van de schenking waarin je allerlei voorwaarden kan koppelen aan de schenking. In het volgende artikel bespreek ik enkele voorwaarden die hierin zouden opgenomen kunnen worden.
Niels, dank voor je antwoord en heb ondertussen ervan gebruik gemaakt. Heb ook je presentaties gelezen.
@Dirk Bruyndonckx: schenken uit het gemeenschappelijk vermogen lijkt toch mogelijk:
https://www.notaris.be/nieuws-pers/detail/de-10-geboden-van-de-bedachtzame-schenker
“Schenk goederen uit het gemeenschappelijk vermogen
De meeste koppels zijn vandaag gehuwd onder het wettelijk stelsel. Doorgaans zit het grootste deel van hun vermogen dan ook in hun gemeenschappelijk vermogen. Vaak willen ouders goederen uit deze gemeenschap aan hun kinderen schenken. De geschonken goederen behoren dan voor de helft aan elk van de ouders toe. Het gaat dan niet om één schenking, maar wel om een afzonderlijke schenking van de moeder en een afzonderlijke schenking van de vader. Hierdoor verkleint de belastbare grondslag voor de kinderen, wat mogelijks leidt tot lagere belastingtarieven.”
Peter, dat klopt maar kan alleen als er kinderen zijn. Dan is er eigenlijk een soort van (meestal symmetrische) uitbreng uit het gemeenschappelijk vermogen naar de eigen vermogens van vader en moeder en wordt er van daaruit geschonken. In het geval van echtparen die geen kinderen hebben en die mekaar optimaal willen beschermen, kan dit niet. Dan wordt zo’n uitbreng in combinatie met een wederzijdse schenking aanzien als fiscaal misbruik, tenzij één van de twee echtgenoten terminaal ziek is. Dan kan zelfs een asymmetrische uitbreng van het volledige vermogen naar de “overlevende” echtgenoot (minister Diependaele heeft blijkbaar zelfs onlangs gezegd dat hij dat achterpoortje niet gaat sluiten).