Mentale gezondheid: hoe VR me door corona helpt

Ik zit op deze zonnige woensdag aan de keukentafel te wachten op de postbode — ik wacht al een hele tijd op een pakje — terwijl ik mijn columns aan het schrijven ben. Meestal schrijf ik over de economie en de financiële markten. Maar vandaag wil ik toch eens een andere passie met jullie delen: ‘virtual reality’ (VR). Kan je geloven dat VR me heeft geholpen om mentaal gezond te blijven, de voorbije maanden?

VR: enkel voor nerds?

Ik wil niet klagen. Maar de periode van maart tot einde mei heb ik toch niet zo goed verteerd. Ik geniet doorgaans voluit van het leven als single. Maar dan heb je wel nog altijd mensen rondom je nodig om je mentaal gezond te houden. En de COVID-19 pandemie en de lockdown lieten dat niet toe. In die periode kon je me dan ook niet luidop Pharrell Williams’ hit Happy horen meezingen. Erger nog. Ik verloor wat van mijn levenslust. Zou ik dan de enige geweest zijn die dat overkwam? Ik betwijfel het.

Geen fysiek contact met je vrienden. Soms wel 11 tot 13 uur per dag slapen. Je hebt immers geen reden om je bed uit te komen. En een carrière die ineens irrelevant is geworden. Want waar doe ik het allemaal voor? Van midden april tot einde mei zat mijn levenslust diep onder nul. En dan zat ik nog in een luxesituatie, in vergelijking met anderen. Ik verloor weliswaar mijn weekendjob op de luchthaven, maar voor de rest heb ik geen financiële impact van de pandemie gevoeld. Het verloren inkomen werd trouwens vlot gecompenseerd door meer opdrachten om te schrijven.

In de zomer vond ik eindelijk m’n pre-lockdown ritme terug. Ik kon weer boven mezelf stijgen. En de negatieve ervaring blijkt achteraf een leerzame eyeopener.

In die periode kwam ik via een vriend in aanraking met virtual reality. Dat is een rare, beperkte wereld van nerds. Dat zou je toch denken. VR bestaat inderdaad al jaren, maar blijft op de achtergrond. Op dit moment speelt het nog geen rol van betekenis voor de massa. Dat is ook normaal. De toestellen waren jarenlang niet aangenaam om te gebruiken. Je kreeg er zelfs hoofdpijn van. En ze waren ook niet bepaald goedkoop. Meestal beperkte VR zich tot een zeldzaam bezoek aan een VR-Room. En sommige van die zaken gingen tijdens de coronacrisis dan ook nog eens failliet. VR was dan ook vooral om te gamen. Maar de technologie heeft zoveel meer in petto! Ik kan er nu over meespreken.

Levensechte simulatie

Wat ik die zaterdagavond aantrof op de kamer van een vriend van me in Leuven, kan ik moeilijk beschrijven. 8 augustus was het, om 22 uur. Veel bizarre waarnemingen van zintuigen, veel gevoelens. Maar ik kan nauwelijks uitleggen hoe ik via die VR-apparatuur die ik toen gebruikte mijn zintuigen en hersenen volledig liet bedriegen. Hoe ik ineens een vreemde hand voor me zag zweven in de eindeloosheid, terwijl ik wist dat mijn arm er net onder zweefde, maar dan in het echt. En hoe na 15 seconden mijn linkerhand in het echt begon te tintelen omdat ik mijn eigen lichaam niet meer zag. Enkel dus die virtuele hand. Die info kon ik niet verwerken. Waarna mijn lichaam blijkbaar na 20 seconden had besloten dat die digitale hand wellicht mijn echte hand was. Waarop deze digitale hand moeiteloos mijn echte hand en vingers begon te volgen. Het tintelen stopte. Ik kan niet beschrijven hoe geluid en vlotte beeldovergangen me onderdompelden in een geloofwaardige simulatie van bergen en wouden. Of hoe ik in de echte wereld gewoon geen enkel geluid kon voortbrengen van pure shock tijdens een speelperiode van een uur. Het voelde langer aan.

Had het coronagevoel er iets mee te maken? Of kwam het door maandenlang gewoon weinig of niets gevoeld te hebben dat ik zo reageerde? Ik weet het niet. Ik weet enkel dat ik op die dag een douche kreeg van zeer intense gevoelens. Die overspoelden me. En mijn levenslust, die de maand ervoor weliswaar al langzaam was teruggekeerd, kreeg een sterke impuls.

Virtueel op café of op reis

Mijn levenslust kreeg al helemaal een ‘boost’ toen ik applicaties als VRChat ontdekte. Ik stond plots in een virtueel café, waar ik met mijn echte lichaam mijn virtuele karakter moeiteloos kon besturen. Je moet je de wereld en besturing eigen maken, waardoor het in het begin wennen is. Maar na maanden eenzaamheid ineens in een kring staan praten met mensen uit de VS, Duitsland of Canada was een fenomenale belevenis. Zeker als die bijeenkomsten in de echte wereld weer verboden worden door een volgende lockdown.

Wat te denken van het moment dat ik van een stomme applicatie als Google Earth tranen in mijn ogen kreeg. De applicatie in VR is gewoon fenomenaal en de emoties die je krijgt wanneer je ineens in de foto’s van je ouderlijk huis van 5 jaar terug zit zijn onbeschrijfelijk. Het is trouwens een misverstand te denken dat VR enkel draait om gamen. Het gaat net om beleven. En verdraaid, waar men nu al staat kan ik nog steeds niet geloven. Zo liep ik gisteren nog door de favela’s van Rio de Janeiro terwijl ik de week voordien de natuur in Thailand aan het ontdekken was om toch het gevoel te krijgen van reizen. Iets wat, jawel, in de echte wereld misschien niet verboden is maar wel sterk ontraden wordt. VR geeft je vleugels. Of toch minstens het gevoel van vrijheid.

Florida bezoeken in virtual reality

Mentale gezondheid is belangrijk

Sinds die eerste kennismaking heb ik zelf een toestel besteld. Na twaalf weken wachten kwam die eindelijk aan. Als een gek heb ik mijn kamer ingericht voor VR en de juiste pc gekocht. Nu heb ik negen vierkante meter aan ruimte waarin ik me vrij kan bewegen. Met beweegbare kabels aan het plafond, zodat de kabels van mijn headset niet in de weg hangen, creëerde ik de optimale situatie om de virtuele wereld te ervaren. Eens je erin zit weet je na 15 minuten niet meer dat deze wereld niet echt is. Telkens ik mijn headset afzet, ben ik verbaasd dat ik in m’n eigen kamer sta. Al sta je wel telkens naar een andere hoek van de kamer te kijken: je gevoel voor richting raak je volledig kwijt.

Van de aankoop heb ik dus nog geen spijt gehad. Integendeel. Het toestel helpt me perfect om zowel mijn fysieke als mentale gezondheid te onderhouden. Ik heb nu verschillende fitnessapps geïnstalleerd, om mezelf elke dag uit te putten. Om de drie dagen probeer ik eens te pokeren met onbekenden en voer ik tegelijk een gesprek over verschillende onderwerpen met Duitsers, Britten en soms een verdwaalde West-Vlaming. VR gaat om beleven — samen en alleen. Dat was net wat ik nodig had in coronatijden.

Bruikbaar en realistisch

Nu ik de technologie zelf in huis heb, twijfel ik niet meer aan het enorme potentieel ervan. Ik ben van mening dat de meerderheid van de huishoudens in tien jaar tijd een gelijkaardig toestel zal hebben. De VR-markt zal volwassen worden. Zo wordt VR nu al gebruikt bij het behandelen van depressies. Maar ook in het bedrijfsleven en het onderwijs. Bij de installatie van een industriële machine kan je als mecanicien een bril opzetten, terwijl een ingenieur duizenden kilometers verderop bepaalde handelingen voordoet en je zijn armen kan volgen via je bril. Of je kan als brandweerman simulaties volgen in brandende gebouwen en zo op een veilige manier heel realistische ervaringen opdoen.

Voor wie zelf nog geen ervaring heeft met VR klinkt dit misschien allemaal absurd. Maar de technologie is zeer bruikbaar en zeer realistisch. In Limburg wordt VR momenteel gebruikt in de opleidingen tot sergeant en in het middenkader voor de brandweer. Bij de PLOT Brandweerschool in Genk hoor ik enkel positieve ervaringen over het programma. De bevelvoerder zit in een zaal en kan in het programma zien wat anderen doen en ze vervolgens aansturen. Je kan zien hoe een brand reageert als een deur opengaat. Of wat het effect van koelen met water is op de rooklaag. Een veilige simulatie van hoe brand in het echt werkt, terwijl de ervaring toch echt genoeg is om erg bruikbaar te zijn als leerervaring.

VR op kantoor?

De echte doorbraak zal komen wanneer we het ook gaan gebruiken op kantoor. Daardoor zal het aantal gebruikers aanzienlijk stijgen. Net daar heeft de technologie in mijn ogen nog grote stappen te nemen. Vergeet ook niet dat de technologie nog in haar kinderschoenen staat. Eens de markt groter wordt, zullen bedrijven meer mankracht en ontwikkelaars op de technologie kunnen zetten, wat dan weer voor nieuwe applicaties zal zorgen. Maar tot nu is het nog niet interessant geweest voor bedrijven om kantoorapplicaties te maken. Dat verklaart de slechte reviews van de bestaande applicaties. Maar ik zie dus wel een enorm potentieel.

Soit. Terwijl ik de laatste hand leg aan dit artikel is mijn postpakketje nog steeds niet toegekomen. Ik ga toch nog even wandelen en genieten van het laatste uur zonneschijn. Want de virtuele wereld is dan wel mooi, maar niets kan op tegen het warme gevoel van de echte zon op je echte huid in de echte wereld.