De overdraagbaarheid van je beleggingen

Beleggen en successieplanning … 

Hou bij de keuze van je beleggingen ook rekening met een mogelijke latere overdracht in het kader van je successieplanning. Heb bij beleggingsverzekeringen extra aandacht voor de begunstiging. 

De voornaamste technieken van successieplanning met financiële beleggingen zijn: bankgift, notariële schenking, inbreng in een huwelijksgemeenschap, uitbreng uit een huwelijksgemeenschap, inbreng in een controlevehikel, testamentaire toewijzingen, en regelingen in een huwelijkscontract. Met cash op zicht-, spaar-, of termijnrekeningen kan je deze planningstechnieken vlot toepassen, net als met effecten op effectenrekeningen (aandelen, obligaties, kasbons, beleggingsfondsen, …).

Als je effecten koopt moet je wel oog hebben voor de deelbaarheid bij een eventuele latere verdeling. Een obligatie met één coupure van 100.000 euro bv. kan je niet over meerdere kinderen verdelen. Kleinere coupures in veelvoud van het aantal kinderen zijn handiger als je gelijke en individuele verdeling wenst. 

Beleggingsverzekeringen tak 21 en 23 

Belgen beleggen ook vaak via beleggingsverzekeringen tak 21 (vastrentend) en tak 23 (rendement verbonden aan een fonds). We hebben hier reeds een artikel aan gewijd.

In deze producten ben je als belegger de verzekeringnemer en doorgaans de verzekerde. Je moet in dergelijke polis dan ook een begunstigde voorzien, met name wie bij het overlijden van de verzekerde het kapitaal ontvangt. Je kan ook een tweede of zelfs een derde begunstigde aanduiden voor het geval de eerdere begunstigde al overleden is bij uitkering. Het hoofdstukje waarin je bepaalt wie de begunstigde is, heet de “begunstigingsclausule” (zie verder).

Een contract van een beleggingsverzekering werd lange tijd gebruikt als een techniek om iemand te bevoordelen, maar sinds enige jaren is deze piste van bevoordeling gesloten. Het voorbehouden erfdeel van een erfgenaam kan immers niet langer aangetast worden via het gebruik van levensverzekeringen.

Met de toewijzing via levensverzekering kan u op dit vlak dus niets extra bereiken ten opzichte van een schenking of van een testamentaire beschikking. Zoals bij een toebedeling via testament is in principe ook erfbelasting verschuldigd bij een uitkering aan de begunstigde(n) van de verzekering.

Het vermijden van erfbelasting is bij de beleggingsverzekeringen echter niet zo eenvoudig als bij cash en effecten. Een bankgift van een verzekeringscontract is immers niet mogelijk. Wel mogelijk is de zogenaamde verzekeringsgift, maar die dient notarieel te gebeuren en is in België dus onderworpen aan schenkingsrechten. Via de verzekeringsgift wordt de begunstigde de nieuwe verzekeringnemer. In principe zou er bij uitkering aan de begunstigde later geen heffing van erfbelasting meer mogen zijn. Echter, op een eventuele meerwaarde (t.o.v. schenkbedrag) speelt de heffing nog wel (Vlaamse regeling).

Bij banktegoeden daarentegen is na schenkbelasting de erfbelasting op de schenking volledig van de baan. En bij een niet-geregistreerde bankgift trouwens ook na de fameuze driejaarsperiode. We melden hier nog dat een verzekeringsgift in principe niet kan geschieden met behoud van vruchtgebruik zoals bij cash en effecten. Hierdoor verliest de schenker dit als mogelijk controlemiddel.

Het schenken van een beleggingsverzekering in onverdeeldheid is ook niet mogelijk. Schenken aan de kinderen in onverdeeldheid wordt nochtans vaak gewenst als controlemechanisme, omdat (jonge) kinderen dan niet individueel kunnen beschikken over de geschonken goederen. 

Begunstigingsclausule 

Beleggers in tak 21 en tak 23 besteden doorgaans te weinig aandacht aan de begunstigingsclausule. Voorzie je de begunstiging bv. nominatief of eerder generiek (bv. de echtgenote, de kinderen, de nalatenschap,..)?

En wat gebeurt er met het kapitaal als er meerdere begunstigden zijn? En zoals bij een testament kan ook de begunstiging via een polis aanpassingen vereisen, bv. bij gewijzigde situaties zoals een geboorte, een overlijden, een echtscheiding, een nieuw samengesteld gezin, enz. Besteed dus de nodige aandacht bij eventuele nieuwe contracten en kijk sowieso uw bestaande contracten eens na op het vlak van begunstiging. 

We hebben het hier nog kort over 1 aandachtspunt: “de nalatenschap” of “de wettige erfgenamen” als begunstigde. In het verleden vermeldden veel levensverzekeringen als begunstigde “mijn wettige erfgenamen”. Sinds 2012 wordt deze begunstiging echter geïnterpreteerd als ‘de nalatenschap“. De nalatenschap als begunstigde heeft voor gevolg dat het kapitaal van de verzekering volgens de regels van erfrecht verdeeld wordt onder de erfgenamen.

Heb je een testament opgesteld dan gebeurt de verdeling van het kapitaal volgens de inhoud van dat testament. Besef dus dat de verdeling van het kapitaal van de polis ook kan gebeuren in opsplitsing vruchtgebruik en naakte eigendom en in onverdeeldheid. De boodschap: als je niet wil dat het erfrecht of het testament wordt gevolgd in de begunstiging van een beleggingsverzekering, kijk dan nauwgezet toe op de begunstigingsclausule (die vaak standaard “de nalatenschap” voorziet).

Hoe wijzig je de begunstigingsclausule van een bestaand contract? Een wijziging van begunstiging moet gebeuren via een specifiek document dat je moet dateren en ondertekenen. Hiervoor ga je best langs bij je agent of makelaar. Hij zal je helpen om je gewenste aanpassing of verduidelijking te implementeren.