Waarom dalen aandelen als de rente stijgt?

Waarom heeft een stijgende rente invloed op de aandelenmarkt?

“De rente stijgt, dus de aandelenmarkten dalen”. Hoe vaak lezen we dit in de media, zonder dat iemand ons uitlegt waarom dit precies zo is? Dit heeft vooral te maken met de relatie tussen obligaties en de rente. Stefan Willems gaat hier graag op in en legt ook uit hoe de rente de obligatiekoersen beïnvloedt.

Obligaties: een alternatief voor aandelen

Wil je weten waarom obligaties dalen in waarde bij een stijgende rente? Obligatiekoersen en rente bewegen nu eenmaal in tegengestelde richting. Obligaties hebben gewoonlijk een gegarandeerde uitbetaling (ook bekend als nominale waarde of hoofdsom) zolang zij tot de vervaldag aangehouden worden. Dit kan een paar dagen zijn, een paar maanden of meerdere jaren. Sommige landen, zoals Oostenrijk, hebben zelfs 100-jarige obligaties uitgegeven in het verleden!

De waarde van deze obligaties daalt bij stijgende rente echter op de secundaire markt. Dat is de tweedehandsmarkt waar obligaties gekocht en verkocht worden tussen beleggers en/of professionele marktmakers. Een obligatie die vorig jaar uitgegeven is door een overheid en een rente meekreeg van 1%, zal nu eenmaal veel minder kopers lokken wanneer dezelfde overheid het jaar nadien een obligatie uitgeeft aan bijvoorbeeld 3%. Enkel als de waarde van de obligatie daalt tot, bijvoorbeeld, 85% en het koerspotentieel voor de koper (in dit geval een stijging van 85%, de huidige prijs, tot 100%, de prijs op het moment dat de obligatie vervalt, de lagere rente compenseert, is er koopinteresse op de secundaire markt en maakt het voor een koper niet uit of hij nieuwe obligaties koopt (op de primaire markt) aan 100% of oude obligaties, met een lagere coupon op de secundaire markt, aan een prijs van 85%.

Opgelet. Er is nog altijd het krediet- of debiteurenrisico. Dat is het risico op wanbetaling door de emittent van de obligatie. De bezitten van de obligatie zal in dat geval de nominale waarde niet terugkrijgen op de eindvervaldag van de obligatie. Bij overheidsobligaties is de emittent de overheid van een land. Ook een land kan bankroet gaan. Het is dan ook veiliger om nooit de term ‘risicoloos’ te hanteren.

De ‘risicovrije’ rente: de reden waarom aandelen dalen bij stijgende rente

Institutionele beleggers gebruiken het rendement van overheidsobligaties als risicovrij rendement om te berekenen wat zij een reële waarde vinden voor individuele aandelen. Het rendement op staatsobligaties (gewoonlijk de 10-jarige) wordt gebruikt als risicovrije rentevoet omdat het beleggers meegeeft dat als verwacht wordt dat dit aandeel niet evenveel zal opbrengen als een risicoloze obligatie, het geen zin heeft om dit aandeel te kopen in plaats van de obligatie.

De risicoloze rentevoet dankt zijn naam aan het idee dat de regering verantwoordelijk is voor de terugbetaling van de schuld en er in principe geen kans is dat zij de schuld niet zal kunnen terugbetalen.

Goedkope financiering is verleden tijd

Bovendien is het bij een stijgende rente duurder geworden voor bedrijven om zich te financieren. Dit zet een druk op hun toekomstige winstgevendheid waarop de waardering van een aandeel gebaseerd is. Indien de verwachte winsten in de toekomst lager uitvallen, zullen beleggers vandaag minder bereid zijn om te betalen voor aandelen.
Dit is zeker het geval bij groei-aandelen die fel leunen op goedkope financiering. Groeiaandelen zijn bedrijven die geen deel van de winst uitkeren (lees: geen dividend betalen) omdat ze hun winst, als die er al is, integraal gebruiken om het bedrijf verder te laten groeien. Nu de rentes stijgen en financiering duurder wordt, krijgen deze bedrijven harde klappen. Een  voorbeeld van zo’n groeiaandeel is Just Eat Takeaway.

Samengevat komt het er dus op neer dat wanneer de obligatierente stijgt, dit een negatief effect heeft op de waarderingen van aandelen, wat tot gevolg heeft dat aandelen gedumpt worden. Stijgende obligatierendementen verlagen immers de risicobereidheid van beleggers en maken de financiering van bedrijfsactiviteiten duurder.

De risicovrije rente is een interessante leidraad voor het waarderen van aandelen, al zie je in de praktijk vaak dat andere variabelen op dagelijkse basis een grotere invloed hebben op de vraag/aanbod situatie van een aandeel. Echter zal een stijgende rente op langere termijn wel degelijk een effect hebben op de waardering van aandelen.

Pascal Paepen ging verder op dit onderwerp in via onderstaande video.