De bitcoin. Toch een verantwoorde investering?

Johny Goerlandt schreef deze gastbijdrage voor Spaarvarkens.be.

Ze volgen eenzelfde curve, die van de waanzinnige stijging van de bitcoin en het stijgende aantal waarschuwingen voor het piramidekarakter van deze ‘belegging’. “Er zit geen economie achter, de bitcoin heeft geen intrinsieke waarde, de koers wordt enkel gedreven door vraag en aanbod.”

Het zijn dingen die, zij het in mindere mate, ook over goud gezegd worden. Ook die alternatieve belegging zou – anders dan aandelen – voor weinig toegevoegde waarde zorgen. Maar goud wordt wel al eens als ingrediënt mee in het beslag van de beleggingstaart opgenomen, zij het als verzekering tegen onheil. En daar is niets mis mee. Wel vreemd dat het advies om goud te kopen in bankmiddens slechts gehoord werd nadat goud in 2020 aan een serieuze opwaartse rit was begonnen. Adviezen bijstellen als de rit al verschroeiend hard is gegaan, we hebben dat al zo vaak gezien.

Almaar meer euro’s en dollars

We kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat de prijzen van reële activa, zoals obligaties en aandelen, minstens voor een deel gedreven worden door Quantitative Easing (QE): de fenomenale geldcreatie die de centrale banken als Deus ex Machina bovenhaalden bij de kredietcrisis van 2008. Maar in tegenstelling tot wat men initieel van plan was, werd deze QE nooit afgebouwd. Dat veroorzaakte een zogenaamde ‘asset inflation’, met hogere prijzen voor obligaties, aandelen, vastgoed etc.

“You can lead the horse to the water, but you can’t make it drink”, is een uitdrukking die maar al te vaak werd gebezigd door politici die in oneliners grossieren. Maar diezelfde klasse bediende zich onophoudelijk al meer dan een decennium lang van QE. Het doel? Recessies vermijden. Het gevolg zien we ook op de beursgrafieken. Kijk maar eens naar de evoluties van de MSCI World, de S&P500 en zelfs Eurostoxx en de Bel-20. Elke daling van de beurs, klein of grootwereldbedreigende gebeurtenis ook, was na een tijdspanne van hooguit enkele maanden niet meer dan een korte kortsluiting, telkens weer een door sommigen in dank aangenomen, door anderen gerateerde gelegenheid om vermogender te worden met aandelen. Terwijl ouderen en conservatieven die het bij kortetermijnplaatsingen en spaarrekeningen houden alleen de zekerheid hebben dat ze nog 0,01% per jaar rijker worden.

En zelfs dit schamele vergoedinkje willen de banken al te graag ombuigen in iets negatiefs. Voor ingewijden begrijpelijk en banken hebben niet bepaald een lang geheugen als het gaat over wie hen ooit zelf geholpen heeft. Vergeet hierbij ook de coöperatieven en echte VZW’s niet, niet een voetbalploeg als KRC Genk bijvoorbeeld, die hun opgebouwde potje moeilijk kunnen beleggen in wat doorgaans wèl als risicovol wordt geklasseerd. Welke afgevaardigd bestuurder van een VZW durft de aansprakelijkheid op zich nemen als de achterban ‘zijn potje’ mocht zien crashen? Dat het, belegd in een spaarrekening, wegsmelt als sneeuw voor de inflatiezon, zien we nog het best als we elke maand een met dezelfde inhoud gevulde winkelkar buiten de supermarkt rijden. Een veelvoud van het officieel inflatiecijfer. Zij zijn de grote verliezers, de voorzichtige spaarders, vzw’s en ouderen, die de prijs betalen voor het platdrukken van de intrestlasten op de overheidsschulden en de staatsbons. Kun je het hen kwalijk nemen, dat ze opgevoed zijn met voorzichtigheid?

Bitcoin & Belcofi, Lernout & Tesla

Terug naar de bitcoin, waarvoor vandaag 31.663 dollar wordt neergeteld. Als het waar is dat buiten vraag en een per definitie beperkt aanbod geen gecreëerde economische waarde aan de basis van dit succes ligt, laat het zich raden wie de veroorzakers van de koersexplosie zijn. Succes trekt aan, zeker als het over geldgewin gaat. En als die pioniers door periodiek bij te kopen de curve tóch zien dalen, hebben ze nog altijd winst. Doch is dat niet een beetje hetzelfde als wat de voornaamste trigger was/is van, om er lukraak enkele te noemen,  dat wat eind jaren ’80 Belcofi deed: aandelen aantrekken, er GBL mee kopen, waardoor die aandelen overdreven stegen en dus ook de Belcofi-portefeuille. Self-fulfilling prophecy. LHSP (Lernout & Hauspie) en de hele technobubbel (naast potentieel zeker ook een goed verhaal om  de vraag en dus de koersstijging gaande te houden) en in deze tijd Tesla (verrechtvaardigt de koers de economische waarde?).  Doorgaans zijn zij die daarin gaan beleggen niet in het minst geïnteresseerd in het economische verhaal. En als je jong bent, en je wil wat…  Er waren er toen zelfs veel die bij de bank geld leenden en met de glimlach 8 procent intrest betaalden. Je geld steeg toch met een veelvoud. Maar what goes up, must come down, zeker als het over hypes gaat. En dan kan het snel gaan. Bitcoiners, opgepast, beter een vogel in de hand dan tien in de lucht.

Een nieuwe operatie Gutt

Het enige waar deze wetmatigheid niet voor schijnt te gelden, nochtans het domein van hele slimme mensen met gezond verstand, is de staatsschuld. Hoeft het te verwonderen dat bitcoinbeleggers de waarschuwingen in de wind slaan als beleidsmakers steeds crescendo meer briefjes bijdrukken die alleen maar ‘waarde’ hebben omdat er van 1 over 5 tot 1.000 eenheden van een munt op staan? Op wat alleen maar een blaadje papier is  of, erger nog, straks alleen iets wat ergens op een rekening staat om viraal mee te betalen. Is dat dan zoveel cryptischer dan cryptomunten als betaalmiddel via Paypal? Integendeel haast, want die computermunten circuleren nog steeds in de grootste geheimhouding, terwijl een nieuwe Gutt uw vermogen in fiat geld zomaar zou kunnen beperken door op ieders tegoed een maximum te zetten.

Wat in reële activa geïnvesteerd zit, bedrijven, patrimoniumvennootschappen, huizen ontsnapt eraan. Maar hiervoor moet je al over 250.000 € beschikken, terwijl je met bitcoin klein kan beginnen. Aan de gewone man is ook nooit uitgelegd dat zonder Quantitative Easing (QE) in 2008 er nog bijster weinig werk zou zijn. De banken die de kaskredieten van de bedrijven opzegden, banken die geen hypotheken kunnen uitvoeren want er zijn geen kopers. En noem maar op. Voor koppels waar beiden  werk hebben leek er niets aan de hand. Gelukkig maar. Wie daarentegen uit de boot valt …

Er valt geld uit de lucht

‘God zij dank’  vallen steeds weer miljoenen euro’s en dollars als manna uit de lucht om jobs te redden. Soms kom je omgerekend aan 30.000 euro per geredde job, ja dan is het niet zo moeilijk. Ware het nog dat er budgettaire ruimte is opgebouwd, met dank aan de verwaarloosbare rente op de staatsschuld. Het primair saldo, exclusief die rentelast, zou dat nog in de verslagen van de NBB staan? Maar neen, die staatsschuld is almaar gestegen. ‘Opgepast, geld lenen kost ook geld!’ is blijkbaar alleen een slogan voor voorzichtige particulieren die gratis op krediet kopen, uitgevonden door commissies van banken, ver boven de kantoren waar competitieve targets tot omzeiling aanzetten. Hét kwaad waarnaar 2008 werd genoemd, de ‘kredietcrisis’, is inmiddels in volume vele keren groter.  Ondertussen zit onze staatsschuld aan om en bij de 524 miljard euro, exclusief de schuld van de gewesten. Dat lijkt weinig maar is meer dan het dubbele van de  10.000 miljard frank, net voor de invoering van de euro.  Hoeveel Belgische en Europese parlements- tot regeringsleden zouden de vraag om dit in cijfers te schrijven juist beantwoorden? 524.000.000.000 is in oude franken 20.960.000.000.000.

En dan kwam er nog die draak van corona die van veel RSZ- en belastingbijdragers steuntrekkers maakt. Even in perspectief: eind 2020 zou Vlaanderen 1,7 miljard steunpremies uitbetaald hebben aan zelfstandigen en ondernemers. Dat er bij aanvang van de pandemie weinig tijd was om de verdeelsleutels te kiezen, was begrijpelijk. Maar misschien verklaart de ‘relatieve kleinheid’ van dergelijke bedragen waarom zo weinig moest worden nagedacht bij wie deze steun meteen nodig had en zich ook niet tegelijkertijd van achterpoortjes bediende. Onvoorstelbaar is het, dat topeconomen en centrale bankexperten steeds doof bleven in het uitbundig gebruik van de geldcreatie, in tegendeel zelfs, eminente professoren vonden en vinden zelfs dat het nog meer kan, onder het motto “als het kan, waarom zouden we het niet doen?”. Even terloops: als een loonopslag aan de uitvoerende macht en een verhoging van de afscheidspremie van niet-herverkozen parlementairen 10 miljoen euro op jaarbasis zou bedragen, dan is dat ocharme  0,002% van het BBP.  De minimis non curat praetor.

Schade opmeten

Straks is corona hopelijk verleden tijd. Maar dán pas zal de ware grootte van de schade uitkomen en de échte armoede, van zij die wachtten om met hun zaak te kappen omdat verplichte sluiting nog wat opbracht, ook wel uit medelijden en omdat tijdelijke werkloosheid van hun personeel voordeliger was dan volledig afdanken. En dan komen ook de andere kwalen van vóór corona weer op de onderhandelingstafel, want de migratieproblematiek is niet weg. En gaat misschien de rente weer stijgen, waardoor Europa haar lidstaten, België niet in het minst, op de vingers tikt omdat hun staatsschuld een kritische drempel in % t.o.v. het (gedaalde) BBP heeft overschreden. Een klein procentje meer rente op de staatsschuld betekent 5,5 miljard euro extra rente. Nog niet zo heel lang geleden moesten de Excellenties zich drie weken in Hertoginnedal terugtrekken om 3 miljard te vinden.

Stort het kaartenhuis weldra in?

Dán zal men een beroep moeten doen op de burger. Die heeft het recht zich af te vragen waarom daarnet nog àlles kon – er was toch geld genoeg – en nu plots de prijzen verhogen, alsook de belastingen, op alles en nog wat. De rijkeren en de armeren die elk hun argumenten hebben waarom het niet van hen mag of kan komen. De echte rijken die altijd wel vehikels en vluchtroutes zullen vinden om eraan te ontsnappen. Kunnen ze dat niet meer, dan dreigen hun fabrieken te delocaliseren. De armen die hun stem niet durven te verheffen.

Op 6 januari zagen we hoe makkelijk een vat ontploft, in de VS nog wel, een land dat steeds de eerste was om overal ter wereld democratie te prediken. Eenmaal je iéts gedaan hebt, is een tweede keer niet zo moeilijk meer. Populisme en extremisme zijn heel dichtbij gekomen. Het zal sterke leiders vergen, échte altruïsten, die er moeten voor zorgen dat de wereld die ze in bruikleen kregen ook nog voor hun nakomelingen leefbaar blijft. Zich louter verlaten op technologie is wel wat kort door de bocht. En zeggen dat iedereen bij een ernstige ziekte zo makkelijk zegt “ik zou alles willen weggeven, als ik maar weer gezond word”.  Terwijl het al zou volstaan als al die succesvolle beleggers van de laatste 10 jaar 10% van hun waardestijgingen in het ‘goede doel’ zouden storten. Ontwaarding door inflatie was er toch amper, zegt ons de index. De vele “kan niet, want…” zullen van een eindeloze creativiteit zijn. Van “ik heb het geïnvesteerd, ik heb geen geld meer” over “ik heb het weggeschonken”, tot “iedereen had de kans om het te doen”.  Terwijl het wel snel zou moeten gebeuren, voor de curves van MSCI World en alle sectorindexen een forse duik maken. Nog een gelijkenis met Bitcoin, hoogstwaarschijnlijk. Waardoor de Bitcoin misschien wel een plaats in de beleggingspiramide verdient, ergens bovenaan, voor een gedeelte, in de wetenschap dat onze piramide niet helemaal instort als dit misloopt.

Over de bitcoin verscheen eerder al een bijdrage op Spaarvarkens.be: Naar een postmodern geldsysteem. Deel 3: digitale munten, nieuw geld voor een nieuw tijdperk – Spaarvarkens.be En over de verwoestende kracht van inflatie schreven we Het monster dat inflatie heet wordt wakker – Spaarvarkens.be.

De auteur

Johny Goerlandt is de gastauteur van deze bijdrage voor Spaarvarkens.be. Hij is inmiddels gepensioneerd, na een carrière als fiscaal raadgever op hoofdzetelniveau en evenveel jaren dienst als kantoordirecteur annex beleggingsadviseur. De fiscaliteit blijft hem erg boeien en hij beschouwt het NBB-jaarverslag nog steeds als verplichte lectuur, ook al is hij van mening dat de economie nu in niet geringe mate drijft bij gratie van gedrukt geld, met alle opportuniteiten en bedreigingen vandien.

Johny Goerlandt belegt al lange tijd, maar dat neemt niet weg dat zijn interesse in beleggen nog steeds toeneemt. “Beleggen is tijdsintensief, maar tegelijkertijd ook heel boeiend”, zegt Goerlandt, “zolang je maar niet belegt in ‘de fondsen van de maand´. Hij probeert zijn  interesse in fiscaliteit en beleggen ook over te dragen aan anderen en doet dat grondig, van Z (zekerheid) tot A (aandelen).