Checklist bij je obligatiebeleggingen

Door de hogere rentestand komen obligaties opnieuw meer in beeld als mogelijke belegging. Of het nominale rendement van obligaties intussen al hoog genoeg is in verhouding tot de verwachte inflatie laten we in dit artikel in het midden.

Besef in dit verband ook wel dat er sowieso geen enkele activaklasse bestaat die met zekerheid inflatiebescherming biedt en dat het dus gevaarlijk is om voor je beoogde inflatiebescherming al te veel in te zetten op één soort actief. Je kan mogelijkheden van obligatiebeleggingen vinden op lijsten bij uw bank of broker. Kijk ook naar de site https://www.oblis.be/nl/selection met handige selectiefilters.

Obligaties mag je niet aankopen zonder een minimum aan huiswerk. In dit artikel bespreken wij de factoren die je best overloopt bij een overweging tot aankoop van een individuele obligatie.

Over welke soort obligatie gaat het ?

Een aandeel is een aandeel; een winstbewijs zonder vervaldag. Maar van obligaties bestaan er verschillende soorten. Naast de klassieke obligaties met een vervaldag en een vaste coupon bestaan er onder meer: converteerbare obligaties, omgekeerd
converteerbare obligaties, obligaties met vlottende rente, eeuwigdurende obligaties, gestructureerde obligaties allerhande, inflatiegebonden obligaties, enz.

Het is van belang dat je weet welke soort obligatie je overweegt om je risico’ s goed te kunnen inschatten. In dit artikel behandelen we enkel klassieke obligaties.

Wat is de kredietwaardigheid van de uitgever en van de specifieke uitgifte?

Uitgevers van obligaties kunnen failliet gaan, of kunnen of willen niet betalen. Het is dus aangewezen dat je nagaat wat de rating is van de uitgever van de obligatie. Tevens moet je de kwaliteit van de specifieke obligatie-uitgifte controleren. Heeft de obligatie al dan niet een garantie ? Is de obligatie al dan niet achtergesteld? En zo ja, wat is de mate van achterstelling? Wat is de rating van de achtergestelde emissie? Staat de rating al dan niet op de “negative watchlist”? Met andere woorden: bestaat de kans dat de rating snel neerwaarts wordt herzien?

Een kredietrating is niet verplicht. Er zijn bijgevolg niet altijd ratings voorhanden. Zeker op de Belgische en Duitse markt verschijnen vrij regelmatig emittenten zonder een rating van (een van) de drie grote bureaus Moody’s, Fitch en S&P. Probeer in dat geval op een andere manier de kredietwaardigheid te achterhalen. Ga bijvoorbeeld na of er geen lokaal toegekende ratings voorhanden zijn.

Een rating helpt, maar moet je ook enigszins relativeren. Het is de opinie van een ratingbureau en deze bureaus kunnen zich vergissen. Dit is op pijnlijke wijze gebleken tijdens de kredietcrisis van 2007-2009. Vele hypotheekobligaties kregen toen ten onterechte AAA’s. Die ‘triple A’s’ worden in principe enkel gegeven aan de beste uitgiftes, waarvoor je bijna altijd je geld zal terugkrijgen. Maar dat liep dus helaas heel anders af.

Daarenboven kunnen de ratingbureaus onmogelijk met zekerheid de toekomst voorspellen. Je mag dus nooit uitsluiten dat ook uitgevers met aanvankelijk relatief hoge ratings snel afglijden en zelfs in faling gaan (zoals bijvoorbeeld gebeurde met
Lehman Brothers en Griekenland). Besef ook dat de ratings dezelfde zijn voor alle looptijden. Maar hoe langer een obligatie loopt, hoe meer er in die periode kan gebeuren en mislopen.

Neem dus geen te hoge obligatieposities in. Diversificatie is ook in uw obligatieportefeuille de beste bescherming om beduidende schade te vermijden in je vermogen als er zich een onverwachte wanbetaling voordoet.

Hoe hoog is het netto-rendement tot vervaldag ?

Hier besteden we snel een apart artikel aan, met rekentool. Het is immers gevaarlijk enkel te kijken naar het geafficheerde bruto-rendement tot vervaldag. Je effectieve rendement wordt namelijk fel beïnvloed door taksen (RV, beurstaks) en
voor obligaties is de Belgische fiscaliteit niet zo eenvoudig.

Ook kosten (makelaarsloon en de eventuele wisselkost) spelen een rol in het netto-rendement. Heb daar voldoende oog voor, ook bij keuze van je broker.

Wat is het koersrisico van de obligatie?

De koers van een obligatie kan schommelen. Dit kan gebeuren onder invloed van evoluties in de kredietwaardigheid van de uitgever. Maar de algemene factor die de koers van obligaties beïnvloedt is de marktrente. Stijgt de marktrente dan daalt de koers, en daalt de marktrente, dan stijgt de koers.

Hoe langer de looptijd en hoe lager de coupon, hoe groter de rentegevoeligheid van een obligatie. De maatstaf van de
rentegevoeligheid van een obligatie is de duratie: de theoretische daling of stijging van een obligatiekoers in procent bij een stijging of daling van de rente met 1% of 100 basispunten. Een duratie van 4,5 betekent bijvoorbeeld dat de obligatiekoers theoretisch met 450 basispunten (4,5%) daalt als de rente met 100 basispunten (1%) stijgt, bijvoorbeeld van 1% naar 2%. Het omgekeerde is ook het geval: daalt de rente van 2% naar 1% (min 100 basispunten, dus), dan stijgt de koers van je obligatie met 450 basispunten, bijvoorbeeld van 103% naar 107,5%.

De duratie is van belang als je tussentijds wil kunnen verkopen. Bij een ongunstige evolutie van de rente kan de verkoop (beduidend) verlieslatend zijn. Maar ook als je de obligatie aanhoudt tot de vervaldag is de duratie van belang. Als de rente stijgt – bijvoorbeeld door hogere inflatie- dan onderga je bij een langlopende obligatie in uw portefeuille een “verlies“ door rentederving. Dat noemen we ook een opportuniteitskost. Let dus op met langlopende obligaties, tenzij je bewust wil speculeren op een rentedaling.

Wat is het muntrisico ?

Er zijn twee grote toegankelijke obligatiemarkten: die in euro en die in USD. Obligaties in Amerikaanse dollar (USD) bieden momenteel hogere rendementen dan die in euro, maar vergeet niet dat de USD ook kan dalen. De EUR heeft ooit al 1,6 genoteerd tegenover de USD. Wij doen hier geen voorspellingen. Een obligatieportefeuille mag ons inziens sowieso ook een deel USD- obligaties bevatten.

Je kan extra rendement opzoeken via obligaties, uitgegeven in exotische munten, zoals de Turkse lire, de Zuid-Afrikaanse rand, de Mexicaanse peso, enz. Het risico dat hiermee gepaard gaat is echter niet gering, denken we bijvoorbeeld maar even aan de dramatische evolutie van de Turkse lire de afgelopen jaren. Bij Spaarvarkens.be waarschuwden we je voor dit gevaar al in juli 2020: Turkije onder vuur op financiële markten – Spaarvarkens.be.

Het kan hard gaan met muntdalingen en dan betekent het extra-rendement heel weinig. Het is daarom goed om bij beleggingen in hoogrentende munten eerst aan scenarioanalyse te doen. Ga na wat de impact is op het rendement bij een veronderstelde daling van de betrokken munt. Of berekenen vanaf welk scenario het extra rendement is opgegeten. Dat laat je toe beter in te schatten of het extra rendement het nemen van het risico waard is. Hou ook rekening met de eventuele wisselkosten als je een obligatie in een andere munt koopt en het geld later eventueel weer dient om te zetten in euro.

Wat is het liquiditeitsrisico ? Kan ik handelen aan een correcte prijs?

Als je er belang aan hecht om obligaties vóór de vervaldag te kunnen verkopen is de liquiditeit van belang. Liquiditeit betreft de mogelijkheid om snel te kunnen verkopen én aan een prijs die niet teveel afwijkt van de geldende aankoopprijs van dat
moment. Obligaties zijn in het algemeen minder liquide dan aandelen. En obligaties ga je doorgaans niet op de beurs verhandelen, zelfs al zijn sommige beursgenoteerd.

We raden je aan nooit met een marktorder te werken voor obligaties, ook niet bij eventuele handel op de beurs. Best eerst de prijs checken bij je broker (meestal zijn de orders telefonisch), je oordeel vormen en al dan niet handelen aan die prijs. Ook bij aankoop moet je opletten dat je geen te hoge prijs betaalt ingevolge een te enge markt. Best dus dezelfde regel volgen als bij verkoop.

Conclusie

Obligaties zijn geen risicoloze beleggingen. Vaak zijn ze ook vrij complex. Je moet bij de aankoop ervan voldoende aandacht besteden aan de hierboven besproken elementen. Daarenboven raden wij je aan je obligaties op portefeuillebasis te beheren met spreiding op het vlak van debiteuren, looptijden en eventueel ook bepaalde munten.

Obligaties kan je ook onrechtstreeks kopen, via obligatiefondsen kopen. De obligatiefondsen moeten wel flexibel genoeg zijn in hun beleggingsmogelijkheden. Ze mogen ook geen te hoog intern kostenplaatje hebben. Zie bijvoorbeeld uit mijn fondsenrubriek het artikel Slim beleggen in de categorie “Obligaties“ via fondsen – Spaarvarkens.be.