Turkije onder vuur op financiële markten

Wie de financiële markten actief opvolgt, kan vaak op voorhand de krantenkoppen van enkele weken later voorspellen. Omdat ik de lezers van Spaarvarkens.be graag al een vooruitzicht wil geven van wat nu in de lucht hangt, wil ik vandaag focussen op Turkije. Een mooi land waar ik persoonlijk een boontje voor heb, maar waar een economische schuldencrisis in de maak is.

Corona zet buitenlandse inkomstenstroom Turkije onder druk

Sinds COVID-19 de wereld veroverde, heeft de Europese Unie haar grenzen met verscheidene buurlanden gesloten. Daaronder ook Turkije. Europese toeristen kunnen Turkije niet meer makkelijk binnen. Dat is een ramp voor de lokale economie. In 2019 bezochten maar liefst 52 miljoen toeristen Turkije. Dat zorgde voor extra inkomsten en buitenlandse valuta. Een zeer welgekomen bron van inkomsten. 12,1 procent van de Turkse economie werd in 2018 namelijk verdiend in de toeristische sector.

Deze buitenlandse valuta zijn zeer welkom voor Turkije. Het land is er namelijk voor een aanzienlijk deel afhankelijk van. Het afgelopen decennium kon Turkije zeer sterk groeien, onder meer door te investeren in vastgoedprojecten. Dit gebeurde met geleend geld. Die leningen werden vaak in het buitenland aangegaan, en tevens in vreemde munt. Dit maakt dat Turkse bedrijven en individuen momenteel aanzienlijke schulden hebben opgebouwd in euro of dollar.

Buitenlandse schuldenberg wordt onbetaalbaar

Op het eerste gezicht kan een lening in euro of dollar inderdaad interessant zijn. In euro of dollar kan men namelijk vaak lenen tegen zeer lage rentetarieven. In tegenstelling tot leningen in Turkse lira: daarvoor liggen de rentetarieven op korte termijn immers rond de 8 procent. En ze kunnen stijgen tot 13 procent en meer – en dat is dan voor de goede dossiers.
Het probleem begint echter wanneer de financiële markten het vertrouwen in je munt verliezen. De munt van je land verliest dan zijn waarde en daalt tegenover de munt waarin je hebt geleend. Op het einde van de dag heb je dan een lening in een buitenlandse munt die steeds zwaarder wordt om dragen, omdat je eigen munt nauwelijks nog wat waard is. Indien je geen inkomsten in euro of dollar hebt, moet je je schuld terugbetalen in lira’s. Maar wanneer die lira daalt, kan je daarmee steeds minder euro’s of dollars kopen om je lening af te betalen.

Turkse lira verliest aan waarde

Dit scenario is zich momenteel aan het voltrekken in Turkije. In mei had de private sector nog voor 162,3 miljard dollar aan lange-termijnschulden in vreemde munt, aldus de Turkse Centrale Bank. Het grootste deel hiervan in dollars en euro’s. De euro is momenteel echter zeer sterk gestegen tegenover de Turkse lira. Daardoor komen veel Turkse leners in de problemen. Tot overmaat van ramp werken deze leners ook vaak in sectoren zoals het toerisme. Die bedrijven krijgen momenteel amper tot geen buitenlandse klanten over de vloer.
Het gevolg is nefast. Op één jaar tijd is de Turkse lira is nu al een derde van zijn waarde verloren tegenover de euro. Dit wil zeggen dat wanneer een Turk op maandbasis 1.000 euro moet aflossen, hij dat vorig jaar kon doen tegen ongeveer 6.000 lira. Op dit moment echter moet hij al 8.000 lira betalen om diezelfde 1.000 euro terug te betalen. Was men 3 jaar geleden een lening aangegaan in euro, dan is het helemaal dramatisch. Sindsdien is de munt namelijk gehalveerd. Men moet dus dubbel zoveel lira’s betalen om dezelfde schuld in euro af te lossen.

Erdogan dreigt onder druk te komen

Dit kan een probleem worden voor president Erdogan. De Turkse lira staat onder druk. Dat doet de prijzen stijgen. Het dreigt ook een schuldencrisis in gang te zetten. Dit terwijl de president in het verleden net verkozen werd omdat hij Turkije terug op het juiste economische pad gekregen had. De inflatie werd onder zijn bewind bedwongen en Turkije kon weer mooie groeicijfers neerleggen. Vandaag lopen de inflatiecijfers echter weer op. Het leven werd in 2019 gemiddeld 15,18 procent duurder. En ook in 2020 is de inflatie verre van onder controle.
De vraag is dan ook of Erdogan dit keer opnieuw de financiële crisis die op Turkije afkomt, bedwongen krijgt. De buitenlandse schuld moet immers ooit terugbetaald worden. En dit in euro’s of dollars, die voorlopig meer en meer waard worden tegenover de Turkse lira.

Race naar de bodem

Het logische gevolg? Een race naar de bodem, waarbij de Turkse overheid gedwongen wordt om haar munt te verdedigen en valutareserves (en goud?) te verkopen. Overheden hebben vaak een mandje van buitenlandse munten in bezit, munten die ze kunnen kopen en verkopen om de eigen munt te sturen. Verkoopt de overheid haar dollars om er lira’s mee te kopen, dan geeft ze steun aan de eigen munt. Zo kan ze proberen de koersval op te vangen. Daar zit echter ook een limiet op. In principe kan je immers enkel verkopen wat je hebt.

Zo verkocht de Turkse Centrale Bank maandag en dinsdag maar liefst 2,5 miljard dollar om de eigen munt te ondersteunen. Dat had echter toen al weinig impact. Nu de dollarreserves gedaald zijn naar een zeer laag niveau — 49 miljard dollar — lijken we dicht bij het punt te komen waarbij de markten gaan speculeren tegen de lira. Daardoor kan een self fulfilling prophecy plaatsvinden. U weet dus al wat er de komende maanden in de media zal verschijnen. Tenzij er toch nog een andere oplossing gevonden kan worden. Hoe nefast zo’n speculatie tegen een munt kan zijn heeft George Soros in 1992 nog aangetoond toen hij de Britse centrale bank ertoe dwong om het pond te devalueren. Die dag, woensdag 16 september 1992, kennen de Britten nu nog steeds als ‘Black Wednesday’ (zwarte woensdag).

Conclusie:

Turkije is afhankelijk van buitenlands geld.
Er dreigt een terugbetalingsprobleem van buitenlandse schulden door zwakke lira.
Een economische crisis kan voor gemor zorgen bij de Turkse bevolking.
In het verleden kwamen politieke leiders hier vaak sterker uit (zie Poetin, Iran etc…).

Wil je op de hoogte gehouden van onze nieuwste artikels? Volg ons dan op Twitter door te klikken op een van de onderstaande afbeeldingen en volg ons!