Het spaarboekje

Verguis het spaarboekje niet volledig! 

Bij de huidige hoge inflatie krijgt het spaarboekje zwaar de wind van voren. Dit is ons inziens deels onterecht. We laten daarom ons licht even schijnen op dit product en op de problematiek van de belegging erin. 

Voordelen van het spaarboekje 

• Laag kredietrisico:
  Via een spaarboekje vertrouw je geld toe aan een bank. Die bank kan in faling gaan en dan kan je dat geld verliezen. Zo vaak vallen banken niet om, maar zelfs in dat geval is er de mogelijke en gelimiteerde tussenkomst van een depositogarantiefonds. Voor je spaargeld bij een Belgische bank is er het Belgisch Garantiefonds, dat een garantie biedt van 100.000 euro per persoon. Voor Belgische bijkantoren van een buitenlandse bank speelt echter het beschermingssysteem van het land van het hoofdhuis. Bv. voor spaartegoeden bij Santander Consumer Bank in België treedt het Spaans depositogarantiesysteem op. Tip: Kijk dit aspect goed na als je een spaarrekening opent bij een minder bekende speler of bij een buitenlandse speler. Des te meer moet je hiervoor ook aandachtig zijn bij het openen van een online spaarrekening. 
• Laag renterisico:
  Bij een rentestijging riskeer je niet dat de waarde van je kapitaal daalt zoals bij een belegging in een obligatie. Een renterisico is er wel in de zin dat de basisrente op elk moment kan worden aangepast. Getrouwheidspremies liggen voor een jaar vast. Ze worden toegekend aan stortingen die het ganse jaar op het spaarboekje blijven staan. Bij nieuwe stortingen of bij hernieuwing van de jaarperiode kan de getrouwheidspremie wel wijzigen. 
• Laag liquiditeitsrisico: 
  Wil je uit een belegging stappen, dan ben je onderhevig aan het liquiditeitsrisico. Dit is het risico dat je een actief niet snel, tegen een marktconforme prijs, en zonder hoge transactiekosten kan verkopen. Er zijn dus twee aspecten aan het liquiditeitsrisico verbonden: snelheid en netto-prijs. Bij een spaarboekje kan je onmiddellijk aan je centen en is de uitstapkost nul: je krijgt je kapitaal en de verlopen basisrente integraal terugbetaald. Hooguit verlies je getrouwheidspremie. Enkel in extreme situaties loop je het risico dat afhalingen van spaargelden kunnen geblokkeerd worden, bv. bij een “run on the bank”. 

• Geen muntrisico: 
  Spaarboekjes op de Belgische markt worden uitgedrukt in euro. 
• Geen koersrisico  
• Lage kosten:
  Er zijn geen instapkosten, uitstapkosten, beheerlonen, makelaarslonen, bewaarlonen, … 
• Lage fiscaliteit:
  Er speelt geen beurstaks, effectentaks, Reynderstaks. En de gereglementeerde spaarboekjes( met basisrente en getrouwheidspremie) genieten van een gunstig regime qua roerende voorheffing: per persoon is nu 980 euro rente vrijgesteld en daarboven is het tarief van RV hierboven slechts 15% i.p.v. 30% normaal. 

En de inflatie dan? 

De inflatie raakt alle beleggingen: het reëel rendement ervan bekom je door van het nominaal rendement de inflatie af te trekken. Uiteindelijk is inflatie ook de ultieme benchmark: slaagt een belegging erin om de koopkracht van je spaarcenten intact te houden? Helemaal niet simpel want jammer genoeg bestaat er geen enkele belegging of actief die volledige en gegarandeerde inflatiebescherming biedt, met uitzondering van de inflatiegelinkte obligaties. Maar dit soort obligaties, waarbij coupon en kapitaal wordt geïndexeerd, zijn schaars in euro. Daarenboven betaal je een prijs voor de bescherming, de rente zonder inflatie is erg laag en vaak zelfs negatief. 

Aanvaard dus niet zomaar dat je van het spaarboekje volledig naar aandelen moet overstappen omwille van de inflatie. Het betreft een ander risico en aandelen deden het historisch trouwens slecht bij hoge inflatie (en deflatie). Ga er ook niet van uit dat je met aandelen altijd goed zit in de “long run”. Een illustratie: de Bel20 staat nu op ongeveer 3300 punten, een niveau dat al in 1998 werd gehaald. Daarenboven is het huidige niveau nog steeds ca. 30 % lager dan het hoogste niveau van ca. 4700 punten in opgetekend in mei 2007, meer dan 15 jaar geleden. En dit allemaal in nominale termen zonder correctie voor de inflatie! En er zijn naast de Bel20 trouwens nog behoorlijk wat andere tegenvoorbeelden van beurzen met heel lange periodes van aandelenmalaise. En de beurscrashes van 2022, 2008 en 2000 wegen sowieso overal op de langlopende returns. 

Overschat dus de verwachte rendementen van beleggingen niet. Test Aankoop Invest Week van 12 september 2022 gaat in een artikel voor de komende 15 jaar uit van slechts een nominaal rendement van 3,4% gemiddeld p.a. voor een low profiel, van 4,7% voor een medium profiel en van 5.5% voor een high profiel. Terecht houden zij ook rekening met kosten en taksen. 

Tip: op de officiële inflatie heb je geen greep, wel enigszins op je persoonlijke inflatie. Je kan zowel op de prijzen van de goederen uit je persoonlijke consumptiekorf werken (bv. via goedkopere winkels) als op de samenstelling van je korf (bv. meer openbaar vervoer i.p.v. auto). 

Rol van het spaarboekje in je portefeuillebeheer? 

• Een gedeeltelijk substituut voor obligaties 
  Eind vorig jaar waren de rendementen van veel langlopende overheidsobligaties in euro nog negatief, bv. het rendement van een Belgische OLO op 10 jaar. Dan was cash aan 0% rente zeker de betere keuze met vergelijkbare veiligheid onder een depositogarantie. Maar de rente is intussen fors gestegen en de OLO 10 jaar staat nu (eind september) op bijna 3% bruto, dus 2,1 % netto. Is 2,1% netto evenwel voldoende om je geld 10 jaar vast te zetten? Zelfs als de inflatie terugkeert naar de officieel beoogde 2% heb je niet al te veel koopkrachtbescherming. En als de inflatie structureel hoger blijft dan vóór de huidige crisis -ondermeer ingevolge de deglobalisering alsook ingevolge de transitie naar duurdere energie- moeten de rentevoeten misschien ook nog structureel hoger dan vandaag. 
• Munitie:
  Het is cruciaal om nooit  “fully-invested” te zijn, enerzijds als bescherming en om je aankopen te spreiden in de tijd, maar ook om munitie voorhanden te hebben om als er zich opportuniteiten voordoen. Kijk maar eens hoeveel cash Warren Buffett in zijn holding aanhoudt. 
• Rol in een “barbell” portefeuillestrategie:
  De barbell strategie is een beleggingsaanpak die kiest voor beleggen in twee uitersten: enerzijds voor ca. 90% risicoloos, en anderzijds voor ca. 10% in heel hoog risico. De aanhangers van deze aanpak (bv. N.Taleb van ‘The Black Swan’) geloven dus niet in middle-of-the-road keuzes met medium risico en medium return. We gaan hier niet in op de finesses van de “barbell strategie” en welke die erg risicovolle beleggingen kunnen zijn. Het veilige gedeelte wordt in de VS ingevuld met kortlopend overheidspapier, dus zonder renterisico en met enkel het lage kredietrisico dat de Amerikaanse overheid in faling zou gaan. Volgens ons komt hier ook cash voor in aanmerking dat is gedekt door het garantiesysteem van een kredietwaardige overheid.