DEEL 2: Wat hebben industriële revoluties te maken met beursindices?

MAGNUM OPUS: MENSHEID OP EEN TWEESPRONG

Wim Grommen was zes jaar als docent wiskunde en natuurkunde verbonden aan het Norbertuscollege in Roosendaal. De laatste jaren heeft hij zich verdiept in transities, maatschappelijke transformatieprocessen, de S-curve en transities in relatie met beursindexen. Als columnist voor Marketupdate heeft hij verschillende artikelen geschreven over de Amerikaanse aandelenmarkt, de beurscrash van 1929 en de achtergrond van bubbels en crashes op de aandelenmarkt. In 2013 presenteerde Grommen tijdens een symposium in Valencia zijn publicatie ‘The present crisis, a pattern: current problems associated with the end of the third industrial revolution‘. In het eerste artikel van deze reeks kijkt hij met een kritische blik naar de drie industriële revoluties om in dit deel de link te maken met beursindices. 

Het ontstaan van een beurshausse

In de voorontwikkelingsfase en take-off-fase van een industriële revolutie ontstaan er veel nieuwe bedrijven. Al deze bedrijven doorlopen min of meer gelijktijdig dezelfde levenscyclus. Tijdens de 2^e industriële revolutie waren dit de bedrijven in de staal-, olie-, auto- en elektriciteitsindustrie. Tijdens de 3^e industriële revolutie waren dit de bedrijven in de hardware-, software-, consultancy- en communicatie-industrie. Tijdens de versnellingsfase van een industriële revolutie bevinden veel van deze nieuwe bedrijven zich, min of meer gelijktijdig, in de versnellingsfase van hun levenscyclus.

De verwachte waarde van de aandelen van deze bedrijven, die in de versnellingsfase van hun bestaan komen, ​​stijgt enorm.
Dit is de reden waarom aandelen in de versnellingsfase van een industriële revolutie erg duur worden.
De koers-winstverhouding van aandelen is tussen 1920 – 1930, de versnellingsfase van de 2^e industriële revolutie,
enorm gestegen en ook tussen 1990 – 2000, de versnellingsfase van de 3^e industriële revolutie.

Aandelensplitsingen versterken beurshausse

De stijging van de koers-winstverhouding wordt nog eens versterkt, doordat veel bedrijven tijdens de versnellingsfase van hun bestaan, besluiten hun aandelen te splitsen. Een aandelensplitsing is gewenst, als de beurswaarde van een aandeel te groot is geworden en daardoor de verhandelbaarheid onvoldoende is. Omdat er bij de lagere koers meer potentiële beleggers zijn, heeft een splitsing dus een positief effect op de waarde van het aandeel. Tussen 1927 – 1929 en 1990 – 2000 zijn er veel aandelensplitsingen geweest, die de koers-winstverhouding positief hebben beïnvloed.

Tabel 1: Aandelensplitsingen voor de beurscrash van 1929

Tabel 2: Aandelensplitsingen tijdens de periode 1990 – 2000

Aandelensplitsingen laten telkens Dow Jones Index exploderen

De Dow Jones Index wordt voor het eerst gepubliceerd op 26 mei 1896. De index wordt berekend door de som van de aandelen te delen door 12:

Dow_12_26_mei_1896 = (a1 + a2+ ……….+a12) / 12

Op 4 oktober 1916 wordt de Dow uitgebreid naar 20 bedrijven; er verdwijnen 4 bedrijven en er komen 12 nieuwe bedrijven bij.

Dow_20_4_okt_1916 = (a1 + a2+ ……….+a20) / 20

Twee jaar voor de beurscrash oktober 1929, op 31 December 1927, werden van een aantal bedrijven voor het eerst de aandelen gesplitst. Bij elke wijziging in het mandje van de Dow Jones of bij een aandelensplitsing, wordt de formule waarmee de Dow Jones wordt berekend aangepast. Dit gebeurt omdat de index, de uitkomst van de twee formules van beide mandjes, op het moment van verandering dezelfde uitkomst moet opleveren. Voor die aandelen, die op 31 december 1927 worden gesplitst, wordt een wegingsfactor in de berekening meegenomen.

De formule ziet er als volgt uit (American Can wordt met 6 vermenigvuldigd, General Electric met 4 enz).

Dow_20_31_dec_1927 = (6.a1 + 4.a2+ ……….+a20) / 20

Op 1 oktober 1928 wordt de Dow Jones verder uitgebreid naar 30 aandelen.

Omdat men nog alles met de hand moet uitrekenen wordt de berekening van de index eenvoudiger. De wegingsfactor van de gesplitste aandelen verdwijnt en men introduceert de Dow Divisor. De index wordt berekend door de som van de aandelen te delen door de Dow Divisor. Omdat de index op 1 oktober 1928 niet mag veranderen, krijgt de Dow Divisor de waarde 16.67. De index-grafiek van de twee tijdsperioden moet per slot van rekening wel op elkaar aansluiten.

 Dow_30_1_okt_1928 = (a1 + a2+ ……….+a30) / 16.67

 In het najaar van 1928 en het voorjaar van 1929 vinden er 8 aandelensplitsingen waardoor de Dow Divisor daalt naar 10.77.

Dow_30_25_juni_1929 = (a1 + a2+ ……….+a30) / 10.47

Vanaf dat moment levert een waardestijging van de 30 aandelen bijna driemaal zoveel indexpunten op dan 31 december 1927. Bij de oude formule zou de som van de aandelen worden gedeeld door 30.

De extreme stijging van de Dow Jones in de periode 1920 – 1929 en met name tussen 1927 – 1929, is dus vooral veroorzaakt omdat de verwachte waarde van de aandelen van bedrijven, die in de versnellingsfase van hun bestaan komen, ​​enorm stijgt. De waardestijging van de aandelen wordt door aandelensplitsingen nog verder versterkt en als klap op de vuurpijl wordt deze waardestijging van de aandelen nog een keer uitvergroot in de Dow Jones Index, omdat achter de schermen bij aandelensplitsingen, de formule van de Dow Jones wordt aangepast.
Tijdens de versnellingsfase van de derde industriële revolutie, 1990 – 2000, heeft de geschiedenis zich herhaald. In deze periode zijn er weer vele aandelensplitsingen geweest, m.n. in de jaren 1997 en 1999.

Tabel 3: Overzicht Dow Jones, Dow Divisor en aantal splitsingen tussen 1990 – 2000

De formule die op 1 januari 1990 werd gebruikt om de Dow Jones te berekenen was:

Dow_30_1_jan_1990 = (a1 + a2+ ……….+a30) / 0.586

De formule die op 31 december 1999 werd gebruikt om de Dow Jones te berekenen was:

Dow_30_31_dec_1999 = (a1 + a2+ ……….+a30) / 0.20145268

Op 31 december 1999 levert een waardestijging van de 30 aandelen ook weer bijna driemaal zoveel indexpunten op, dan dezelfde waardestijging op 1 januari 1990.