Risico’s beleggen

Risico’s beleggen

In de huidige marktcontext waar je bij de meeste banken niet meer dan 0.11% spaarrente ontvangt, kijken heel wat consumenten steeds meer in de richting van beleggingsinstrumenten. Maar welke risico’s neem je bij beleggen en hoe pak je dat aan? Aion Bank deed een interview met beursexpert Stefan Willems over de risico’s van sparen en beleggen.

“Jouw beleggingen diversifiëren is essentieel”

Wat is het risico van sparen en beleggen? 

Stefan Willems: Dan spreken we eigenlijk over twee verschillende risico’s. Het grootste risico bij beleggen is eenvoudig gesteld ‘het verlies van kapitaal’, en dat is iedereen bekend. Een klassiek voorbeeld is de financiële crisis van 2007 en 2008 waar er toen heel wat oude klanten heel erg zwaar in de bankensector of in een specifieke sector hadden geïnvesteerd in plaats van hun beleggingen te spreiden. Dat is meestal de fout die wordt gemaakt en dan kan je wel heel zware klappen krijgen, omdat de ene sector meer afziet dan de andere. Daarom is diversificatie zo belangrijk zodat je de risico’s spreidt over meerdere landen, werelddelen en sectoren want eigenlijk doet de beurs het historisch gezien in zijn geheel net zeer goed. 

Is inflatie een risico?

Stefan Willems: Wat veel minder benadrukt wordt in België is dat natuurlijk sparen ook risico’s heeft, door bijvoorbeeld de inflatie. Die schommelt vandaag al zeer hoog rond de 2.5%, maar eigenlijk ligt die in realiteit nog iets hoger. Wat we soms vergeten is dat we in onze inflatiecijfers bepaalde dingen niet meetellen zoals de huizenprijzen die afgelopen jaar met ongeveer 7,5% zijn gestegen en in Nederland zelfs met meer dan 15 procent. De ECB kijkt bijvoorbeeld niet naar de kosten van de aankoop van een woning bij zijn inflatieberekeningen, dit terwijl wel het grootste deel van een gezinsbudget naar het eigen huis gaat.

Stel maar dat je heel hard € 20.000 hebt gespaard voor een bepaalde woning, en je moet constateren dat die huizen ook gemiddeld met €25.000 zijn gestegen. Dat voelt dan alsof je voor niks hebt gespaard. Daarnaast zit je met de stijgende prijzen voor energie, brandstof, sigaretten etc. En dat maakt het moeilijker, want voor de gemiddelde persoon is dat toch een enorme geldontwaarding op zijn spaargeld en moet je op een gegeven moment jouw geld daartegen beschermen. Dan is beleggen op lange termijn wel een oplossing als bescherming tegen die ontwaarding. 

Bestaat er zoiets als risicovrij beleggen? 

Stefan Willems: Neen, risicovrij beleggen bestaat niet. We hebben dat heel vaak gepromoot in het verleden door mensen een defensief profiel te geven en vervolgens heel hard te focussen op obligaties en vastrentende producten zoals overheidsobligaties. Dat was een manier die de oude generatie heeft gehanteerd de afgelopen decennia en dat heeft altijd goed gewerkt omdat je toen nog interessante rentes kreeg tot zelfs 8-9 procent. Vandaag zien we echter dat als je jouw geld geeft aan overheden in België of Duitsland, dat je dan misschien 0.2 of 0.3 procent rente krijgt per jaar… en dat om 10 jaar uw geld aan hen te geven. Als je kijkt naar de spaarboekjes is het ook bijzonder pover: gemiddeld 0.11 procent en ook bij alle andere termijnrekeningen moeten we constateren dat er niet veel meer te halen is dan 0.5 procent bij de meeste producten. 

koopkrachtverlies

Er zit dan misschien wel een heel laag risico op die producten, maar je zit wel met koopkrachtverlies in de zuivere zin van het woord, dus beschouw ik dat als risicovolle producten want je weet dat je geld verliest. Ik zou nooit mijn geld als belegging op lange termijn op een spaarboekje zetten. 

Er bestaan wel bepaalde soort obligaties die bijvoorbeeld de inflatie een beetje volgen in het Verenigd Koninkrijk of in België, maar eigenlijk dekken die ook niet de inflatie. Ik kan dus zeggen dat zoiets als een risicoloos product niet bestaat. In alles wat je doet zit risico, dus je moet de risico’s begrijpen en daarop inspelen. Dat is het beste wat je vandaag kunt doen. 

Eén van de manieren om risico’s te gaan inschatten, is wat de Europese richtlijn Mifid vastlegt. Hoe schat je de waarde daarvan in? 

Stefan Willems: Ik heb daar dubbele gevoelens bij. Mifid is een richtlijn, de afkorting van Markets in Financial Instruments Directive, en dat is eigenlijk bedoeld om beleggers en spaarders te beschermen, en ook door bepaalde richtlijnen aan banken te geven, het verschil tussen personen te tonen en eigenlijk de klant zo goed mogelijk te helpen. 

De intentie van Mifid is zeker goed, maar in de praktijk zien we echter dat het zijn nut een beetje voorbij gaat. Als je voor een beleggingsproduct kiest, dan moet je een Mifid-vragenlijst van 4 à 5 pagina’s invullen waarbij je dan zegt ‘ik kan voor zoveel jaar geld missen’, ‘ik ben zo tolerant voor risico’s’ enz. Het probleem is dat het in een andere tijd is gemaakt en we ons nu in een hele andere wereld begeven.

Aandelen of obligaties?

Een voorbeeld: Er is jaren gezegd dat obligaties niet zo risicovol waren dus was het heel simpel: durven mensen meer volatiliteit nemen, dan kan je hen in bedrijven en aandelen laten investeren; zijn ze meer conservatief, dan kun je hen meer richting obligaties laten gaan. Maar vandaag zit je in een bizarre situatie waarbij je de conservatieve en defensieve belegger door Mifid in de richting van obligaties moet sturen, maar die brengen met slechts 0.2 procent in België niets op.

Als bovendien de rente ooit zou stijgen, zullen diezelfde obligaties in waarde verliezen en dan gaan de defensieve beleggers die dachten in een veilig product te zitten, merken dat ze koersverliezen hebben. De intentie (van MIFID) was dus wel goed, maar op lange termijn kan het toch problemen veroorzaken. Dat is iets wat mensen toch wel eens durven te vergeten.

Wat kan een conservatief risicoprofiel vandaag doen?  

Stefan Willems: Een conservatief risicoprofiel die niet teveel risico wil nemen, zal bij de bank in een spaarrekening of een termijnrekening worden geduwd, zogenaamde obligatiefondsen, want die worden gezien als heel veilig. Maar zoals ik net heb uitgelegd, is dat niet ideaal en krijg je een rente die in het beste geval een beetje de inflatie kan bijhouden. Om heel eerlijk te zijn, vandaag heb je niet zo heel veel voor een defensief conservatief profiel. 

Wat moet een middelmatig en meer agressief risicoprofiel in beleggen? 

Stefan Willems: In een middelmatig risicoprofiel zal men in fondsen investeren die een mix hebben van obligaties en aandelen en daar kan je een beetje kiezen. Dan kan je bijvoorbeeld richting een fonds gaan dat meer in de vastgoedsector bezig is en daar kun je redelijk stabiele rendementen halen. 

Als je meer de richting ingaat van de dynamische agressieve profielen, ga je zien dat het component aandelen meer gaat stijgen richting 60, 70, 80 procent. Ik zeg ook heel vaak tegen mensen die beginnen met beleggen dat ze best de risico’s verlagen door vaak de lange termijn te hanteren. Als je een periode van tien à vijftien jaar hebt, dan ga je zien dat je meer de economie en de aandelenmarkten gaat volgen en die stijgen heel vaak. Als je op een of twee jaar belegt, dan weet je nooit waar je gaat uitkomen.

Vliegtuig in gebouw

Er kan een nieuwe coronapandemie uitbreken, er kan een vliegtuig in een gebouw vliegen en de wereld kan op slot gaan en dan weet je niet wat er met de beurzen zal gebeuren. Maar je weet wel over een periode van vijftien of twintig jaar, als je die mogelijkheid hebt om dat geld te missen, dat je dan wel de economie kunt volgen, uw koopkracht behouden en misschien zelf nog aan kapitaalwinsten doen. 

Het is ook bewezen dat, hoe langer uw looptijd, hoe groter de kans is dat je geen minwaarde hebt. Het verhogen van uw looptijd is de enige factor die uw rendement positief kan beïnvloeden of de kans op verlies kan beperken. Ik vind zeven jaar een minimum en op 25 jaar is de kans eigenlijk nihil dat je ooit kapitaalverlies gaat hebben. 

Zijn er scenario’s waar je beleggingen kan gebruiken als korte termijn doel? 

Stefan Willems: Tuurlijk, maar dat hangt een beetje af van uw persoonlijke situatie. Ik ben zelf 60 uur per week bezig met de beurs en dan handel ik eens beperkt op de korte termijn, maar de meeste mensen in de straat hebben echter een job van minimum 40 uur en die gaan merken dat als je zoiets op korte termijn doet, je het goed moet opvolgen want dat kan op één dag helemaal omslaan in een richting die je niet wenst. Een bedrijf kan bijvoorbeeld met negatieve cijfers komen of een fabriek kan afbranden op het moment dat je in een meeting zit. Stel maar eens dat je dat de dag of de week nadien pas ontdekt en je jouw belegging plots 30 procent lager ziet staan… Het is tijdsintensief en ik zou het dus ten zeerste afraden. 

Het is wellicht als zoeken naar de Heilige Graal, maar wanneer is het dan een goed moment om uw beleggingen -tijdig- te verkopen? 

Stefan Willems: Wanneer ze hoog staan! (lacht) In alle ernst, ik ben een belegger die steeds een persoonlijk doel voor ogen heeft. Als je bijvoorbeeld weet dat je een bepaalde som geld gedurende 10 jaar niet nodig hebt, is het een goed moment om te kijken naar jouw dromen en doelen. Beleg je om jouw koopkracht te bewaren of heb je misschien het idee om een huis te kopen over 10 à 15 jaar? Wil je in vastgoed investeren? Enzovoort.

Op een gegeven moment ga je jouw geld daarvoor nodig hebben en zie je dan dat de markt hoog staat, wees dan niet bang om het geld van tafel te halen en zo jouw vermogen te spreiden. 

De gemiddelde persoon in Vlaanderen kan er zo alles aan doen om een gediversifieerd vermogen te hebben. Vastgoed, zoals een eigen huis, is de beste belegging en verzekering qua welvaart. Daarnaast is het interessant om door een beetje te beleggen ervoor te zorgen dat jouw koopkracht behouden blijft en aan kapitaalwinst te doen. 

Zijn er dan geen signalen om naar te kijken? 

Stefan Willems:Het is moeilijk om daar op te antwoorden. Het gaat heel snel op de markt en er zijn mensen die heel vaak verkopen wanneer het slecht gaat. Maar dan herstelt die schokgolf zich weer en dan hebben ze die gemist. Ik ken veel klanten die in maart 2020 hebben verkocht op het dieptepunt van de markt die toen met 35% was gezakt. Daar mogen we spreken van een enorme crash, maar drie maanden later was dat hersteld en niet zoveel later zagen we een stijging van 80% ten opzichte van het dieptepunt.

Je wilt niet weten hoeveel beleggers dat hebben gemist omdat ze meteen hebben verkocht met een verlies van 25-35%. Ik spreek dan liever ook niet over signalen.

Zouden banken hun klanten niet beter kunnen informeren?  Enerzijds in het beleggen, anderzijds in het begrijpen van risico’s bij beleggen? 

Stefan Willems: Ja, voor 100%. Nu ben ik onafhankelijk, maar ik heb in het verleden als beleggingsadviseur gewerkt en mensen moeten begrijpen dat wij zelf niet volledig inzage hebben in wat we verkopen. Heel vaak zijn fondsen een zwarte doos zoals ‘het India-fonds’ of ‘het technologiefonds’ waarvan wij enkel de 10 hoogste posities zien en eigenlijk niet weten wat er voor de rest in zit. Een beleggingsadviseur kan dat wel verkopen,  maar heeft nooit een opleiding gehad om die fondsen te analyseren. Dat is niet iets wat men wordt aangeleerd. We zijn daarvoor afhankelijk van de fondsbeheerders, hun naam en reputatie, dus het is anderzijds ook heel moeilijk om aan educatie te doen. 

De bankensector kan wel meer informeren over het belang van diversificatie, en meer transparantie bieden over het beheer en de beheerskosten. Ik had een klant die heel lang zei dat beheerskosten van 2% niet hoog zijn, dat zijn trouwens geen uitzondelijke tarieven in de bankensector voor aandelenfondsen bij kleine beleggers, maar eigenlijk is dat niet juist.

Men moet rekenen in vaste bedragen. Als je 1.5 à 2% rekent op een portefeuille van €50.000, dan ben je er niet van bewust dat je €1000 per jaar betaalt, dat zijn dure dingen waarbij je ook nog eens de instapkosten mag bijrekenen. 

Zijn ETF’s daarvoor een alternatief? Er zijn ETF oplossingen die voor jou beheerd worden zonder (grote) beheerskosten en die misschien interessant kunnen zijn voor mensen die minder kennis hebben, maar ook wel willen beleggen in financiële producten. 

Stefan Willems: ETF’s zijn één van de mooiste financiële producten die zijn uitgevonden in de afgelopen decennia en hebben mondiaal enorm aan populariteit gewonnen. Ze zijn nog relatief onbekend in Vlaanderen, maar gaan de fondsenindustrie compleet op hun kop zetten, daar geloof ik ten zeerste in. 

Een ETF is een passief fonds waar geen beheerder achter zit en dat de markt volgt, zij het in een selectie van een sector of een hele wereldindex. ETF’s nemen het gemiddelde van de markt en hebben niet die ambitie om ervoor te zorgen dat ze het beste rendement hebben, maar presteren wel. Dan koopt u bijvoorbeeld 3000 aandelen in één keer die gespreid zijn en voor de rest hoeft u er niet naar te kijken, wat uiteraard heel interessant is.

Leren beleggen?

Voordelen ETF

Stefan Willems: Als je een ETF vergelijkt met een actief fonds, is er één factor die enorm het rendement bepaalt op lange termijn en dat is de kostenstructuur die men aanrekent vanuit de bank of beleggingsproduct. Je betaalt voor een ETF immers geen instapkosten waar dat bij een bank soms oploopt tot 2,5 à 3 %. Bovendien zijn er geen beheerskosten of ze zijn heel laag (tussen 0.2 % en 0.5 %) terwijl dat bij actieve fondsen de tarieven heel snel oplopen tot gemiddeld 1.5 à 2.5%; over een periode van 10 jaar is dat dan 20%.

Met een inleg van €50.000 op 10 jaar ga je dus €10.000 aan kosten betalen indien uw portefeuille stabiel zou blijven. Stijgt uw portefeuille, dan kunnen ze nog eens extra aanrekenen. Dan spreken we bij een ETF, waar u jaarlijks 0.2% betaalt, over slechts ongeveer 2% op 10 jaar wat 90% goedkoper is ofwel een besparing van €9000. Dat is nochtans simpele wiskunde. 1.5 à 2% lijkt heel weinig maar doet zoveel. 

Ik ben dan ook een grote voorstander van beleggen in ETF’s. Ik ben ervan overtuigd dat je zo veel betere resultaten gaat behalen, zonder twijfel. 

Een beleggingsrisico kan best veranderen doorheen de fases van het leven.  Wanneer moet ik overwegen om mijn risicoprofiel aan te passen? Doe je dat in periodes als COVID-19, wanneer ik geen lening meer moet afbetalen, financieel onafhankelijk ben of meer aan mijn pensioen denk? 

Stefan Willems: Zoals je zelf aanhaalt zijn er meerdere situaties mogelijk. Op momenten dat je een huis hebt, een vermogen hebt opgebouwd en in een comfortabele financiële situatie verkeert, dan komt meer en meer de bescherming van het vermogen op de voorgrond. In dat geval zijn spaarboekjes en een termijnrekening eenvoudigweg geld verbranden. Je kan er dan naar kijken om met een deel van jouw vermogen te gaan beleggen, bijvoorbeeld in een appartement of naar een manier om ervoor te zorgen dat de risico’s van inflatie zijn ingedekt. 

Voornamelijk voor jonge mensen vind ik het belangrijk dat die een lange looptijd hebben of een lange beleggingshorizon hebben. Het is uiteraard afhankelijk van het profiel en van de volatiliteit dat je aankan, maar indien dat kan, is het aan te raden om toch naar beleggen te kijken. Er zijn heel veel strategieën en mogelijkheden te bedenken die zeker niet heel volatiel hoeven te zijn. 

Risicoprofiel

Een andere mogelijkheid is het naar onderen aanpassen van uw risicoprofiel. Mensen die iets ouder zijn, beginnen af te bouwen en je wilt niet dat iemand van 60 jaar in een hoog risicoprofiel net voor zijn pensioen nog een enorme crash meemaakt. Dus op dat moment begin je te kijken hoe je het kapitaal minder volatiel kan maken. 

Als je vandaag dus iets van je geld wil maken, dan is de conclusie om toch eens te kijken naar beleggen. Wat moeten we dan zeker niet doen en zijn de grootste fouten die nieuwe beleggers moeten vermijden? 

Stefan Willems: De grootste fout die mensen heel vaak maken is het niet diversifiëren van de portefeuille. Dit kan je zowel doen qua regio als qua sector. Ga kijken naar de schuldgraad bij risicovolle beleggingen. Je verlaagt al enorm de risicograad als je belegt in bedrijven die geen schulden hebben. 

U kunt ook kijken naar hypes, zoals bijvoorbeeld Tesla. Dat aandeel steeg gisteren (25 oktober) tot 1020 Dollar per aandeel en is één van de beste aandelen van de afgelopen decennia, dat is krankzinnig. Maar als je dan kijkt naar de marktwaarde van Tesla dan moet je heel eerlijk zijn en vaststellen dat ze vorig jaar amper een half miljoen auto’s hebben gemaakt.

Op lange termijn moet je niet onderschatten dat er eens een moment kan komen dat het aandeel daalt. Zo heb je ook andere sectoren die ineens heel populair worden, zoals het 3D-printen, de cannabis-sector en elektrische voertuigen met hoge waarderingen. Dat zijn soms hypes waar plots de verwachtingen niet meer gehaald worden en kom je ineens in een dalende lijn. Sommige aandelen herstellen nooit meer eens de daling is ingezet, dus wees daar voorzichtig mee. 

Beleggen doe je in team!

Stefan Willems: Tot slot, wil ik onderstrepen dat je je moet informeren en laten bijstaan. Met spaarvarkens.be hebben we een community, waar je vragen aan elkaar kan stellen en ervaringen kan delen. We zijn in België nog vaak te schroom om te praten over geldzaken. Soms gaat het aanvankelijk goed met de beleggingen, maar op langere termijn loopt het wel eens mis omdat men geen hulp durft te vragen. Beleggen is echter een teamsport. Ik zoek ook constant hulp en praat met mensen, analisten en andere ervaren beleggers. Ik haal daar informatie uit voor mijn eigen portefeuille. Wees dus alvast niet bang om jouw trots opzij te zetten en je goed te laten inlichten!

Wil je trouwens leren beleggen? Spaarvarkens start vanaf begin januari opnieuw zijn beleggingscursus. Heb je een goede voornemen om te leren beleggen in 2022? Dan is het nu de moment!

Volg onze beleggingscursus