Een testament voor alle spaarders en beleggers

Goed beleggen is vandaag niet anders dan lang geleden. Waarom kunnen zo weinig mensen dat? Ooit schreef iemand dat Roland Van der Elst ‘zijn volk leerde beleggen’. De waarheid is dat het nog altijd een beperkte groep is. ‘Te weinig’, beaamt Van der Elst. Daarom schreef de oud-professor op zijn 87 nog een update van zijn onovertroffen basiswerk ‘Winnen met aandelen’.

Vijfenzestig jaar geleden, in 1958, kocht Roland Van der Elst zijn eerste aandeel: Union Minière.
De professor emeritus boekhouden en beleggingsleer schrijft nog elke maand een altijd genuanceerd artikel in het ledenblad van de Vlaamse Federatie van Beleggers (VFB). Hij kreeg het niet over zijn hart om tegen de vereniging die hij in 1980 mee oprichtte ‘neen’ te zeggen toen hem gevraagd werd om zijn boek ‘Winnen met aandelen’ nog eens uit te brengen. Dat werk dateert al van een veertigtal jaar geleden en de jongste versie is twintig jaar oud. En nergens nog te vinden. Het meest verbazende is dat wie de kakelverse editie vergelijkt met die van decennia geleden, ziet dat zo goed als alle adviezen nog hetzelfde zijn. Een bewijs dat zijn werk bijzonder is en universeel. Toch zucht hij dat het een titanenwerk was. ‘Het vele werk zat in het geven van nieuwe actuele voorbeelden’. En dat zijn er veel, want de theoretische uitleg wordt geïllustreerd met de praktijk. De namen van de aandelen zien er wel totaal anders uit. Geen Quick, Creyf’s of andere CMB’s meer, maar Microsofts, Ontexen en Melexissen.

Kiezen is verliezen, maar het zet de zaken op scherp. Daarom vijf adviezen uit het boek. Geen gemakkelijke keuze, want er zijn vele waarheden en strategieën. Er zijn regels, maar ook altijd uitzonderingen. ‘Gezond verstand is belangrijk’, schrijft Van der Elst. ‘Alles hangt uiteindelijk af van de toekomst en die kent niemand’. Van der Elst is helder en nuchter. Hij doet denken aan de onlangs op 99-jarige leeftijd overleden Charlie Munger, de beleggingspartner van Warren Buffett.

Samengestelde intrest: procentjes maken grote ventjes

Met zijn vijfenzestig jaar beleggingservaring heeft Van der Elst het wonderlijke effect van de samengestelde intrest zelf kunnen ervaren. Van der Elst: ‘De mensen moeten zich bewust zijn van de kracht van samengestelde interest. Einstein zou dat het achtste wereldwonder genoemd hebben. Een verschil van 1% opbrengst kan op termijn een miljoen euro verschil geven. De mensen moeten deze eenvoudige oefening maar eens maken. Tegen 6% verdubbelt een kapitaal in 12 jaar: 100 wordt 200. Tegen 9% bereik je dat in 8 jaar. Als je dat geen 8 jaar, maar 16 jaar volhoudt, is je kapitaal niet verdubbeld, maar verviervoudigd tot 400. Het hefboomeffect groeit steeds aan.’
In het boek staan tabellen, waarmee ook de niet graag cijferende mens de hefboom van samengestelde ziet.

Om dat die hefboom te doen werken, moet een belegger twee dingen doen: voor aandelen kiezen en zijn beleggingscarrière zo lang mogelijk maken. Van der Elst: ‘Aandelen brengen risico’s mee. Maar daar word je op termijn voor vergoed. Alle internationaal onderzoek heeft uitgewezen dat aandelen op lange termijn 3 à 4% meer opbrengen dan overheidsobligaties. Dat lijkt op korte termijn weinig, maar op lange termijn wordt dat wonderlijk.’ Het zijn Van der Elst en Einstein die dat zeggen. Daarom is het belangrijk om de kosten zo laag mogelijk te houden. Want 1% doet wonderen.‘

Het beste moment om te beleggen is nu!

Als je koersen vergelijkt van dag tot dag, van maand tot maand of van jaar tot jaar: ze schommelen. Over een periode van twaalf maanden is 50% geen uitzondering. Van der Elst: ‘Dus is het ogenblik om in aandelen te beleggen en te blijven altijd nu! Want je kan niet weten wat het beste moment is om te kopen of te verkopen. Een aandelenbelegging moet altijd gebeuren met geld dat men voor lange tijd kan missen. Het is de typische belegging om een kapitaal voor het pensioen op te bouwen. Dat kan zelfs met kleine regelmatig belegde sommen.

Niemand kent de toekomst

Daarom moet je niet om het even welk aandeel kopen en niet iedereen geloven, of ze nu professioneel zijn of van de bank. Van der Elst: ‘doe de moeite om voor degelijke kwaliteitsaandelen te gaan. Voor een mix van groei- en waardeaandelen. Een tip: koop alleen aandelen die je ook graag zou hebben als je weet dat de beurs tien jaar gaat sluiten. Ik pleit altijd voor het beleggen in familiaal geleide ondernemingen. Die investeren zelf voorzichtig, want ze werken voor de volgende generaties. Dat zie je ook bij vele holdings, wat je kan beschouwen als beursgenoteerde aandelenportefeuilles.

Holdings, het geheime wapen voor beginnende beleggers

‘Maak het als belegger niet nodeloos moeilijk’. Dat advies huldigt Van der Elst door op de 100 laatste bladzijden voorbeeldportefeuilles en actuele beschrijvingen van aandelen te geven. Er is zelfs een holdingportefeuille. Van der Elst: ‘met de aankoop van één holdingaandeel bekom je al een risicospreiding. Dat argument gebruiken banken en vermogensbeheerders om een fonds of ETF te verkopen. Via die familiaal geleide holding krijg je een kwaliteitsbeheer tegen lage kosten.

Via Ackermans & van Haaren beleg je gespreid in onder meer de groeiende bank Delen en in DEME, baggerbedrijf en actief in groene energie op zee. Met Brederode beleg je in een portefeuille kwaliteitsvolle internationale aandelen en geniet je van Amerikaanse fondsen die onbereikbaar zijn voor particulieren. Met Sofina zit je in startende en jonge ondernemingen in alle mogelijke vormen van technologie in de VS en Azië. Bovendien noteren die aandelen meestal met korting. Voor een portefeuille die 100 waard is, betaal je maar 90 of 80, of 70 euro. Waarom het moeilijk maken als het ook eenvoudig kan?!

Een belegger verdient geen scheldwoorden, maar waardering

Beleggers worden door onwetenden vaak versleten voor speculanten en ander fraais. De waarheid is dat aandelenkapitaal onmisbaar is om waarde te creëren. Alles waarvoor geïnvesteerd moet worden zonder opbrengst op korte termijn is onmogelijk zonder risicokapitaal. Aandelen zijn dus onmisbaar voor betere producten, uitvindingen en ze zorgen voor werkgelegenheid, belastinginkomsten en welvaart. En dankzij een beursnotering zijn aandelen niet alleen voorbehouden aan wie al veel geld heeft. Het is spijtig dat zoveel Belgische aandelen de beurs opgeven. Twintig jaar geleden waren er 240 genoteerd, nu nog 120. Gelukkig zit er nog kwaliteit in, maar er is onvoldoende handel. Weinig politici begrijpen dat ze onze welvaart stimuleren als ze de beurs stimuleren. 

Deze tekst van Jan Reyns verscheen eerder in De Standaard