Wat het gedoe over mondmaskers ons kan leren

Begin 2011 mocht ik voor mijn toenmalige werkgever, de Japanse broker Daiwa, een weekje naar het land van de rijzende zon en de kwakkelende beurs. Het werd een drukke week. Op 5 dagen tijd hadden we afspraken met 20 CEO’s in de hoofdzetels van evenveel beursgenoteerde, Japanse bedrijven. Dat was een fantastische ervaring! Ik was nooit eerder in Japan, maar deed toen in recordtijd 1.001 indrukken op van minstens 101 gebruiken en gewoontes van Japanners en Japanse bedrijven.

Een Japanse gewoonte

Een opvallende vaststelling op dag 1: Japanners dragen mondmaskers, weliswaar niet altijd en niet iedereen. Wanneer ik mijn collega daarover aansprak, vertelde hij dat er een goede reden voor was. Japanners houden namelijk van hun werk en hun werkgever. Voelen ze zich wat ziek, dan nog gaan ze naar kantoor. Maar uit respect voor anderen dragen ze dan dus wel dat mondmasker. Knap! Ik had weer wat bijgeleerd. Zo zijn er dus nog minstens 100 opvallende Japanse gebruiken. Bij gelegenheid haal ik er nog wel enkele aan op Spaarvarkens.be. Maar vandaag blijven we even stilstaan bij dat gebruik van mondmaskers.

Ondertussen, in België

Fast forward naar voorjaar 2020. Wereldwijd, ook in België, groeit het besef dat er een virus raast over de wereld. Hoe erg de pandemie zal worden weet uiteraard niemand. Maar dat voorzichtigheid is geboden en dat je je maar beter kan beschermen wordt al gauw duidelijk. We worden aangeraden onze handen vaak te wassen en anderhalve meter afstand te houden. Op 18 maart gaan de meeste winkels dicht en werken de meeste mensen van thuis uit. De voedingswinkels en nog enkele andere zaken blijven open.

En hoe zit het met het mondmasker? Daarover maakt onze openbare omroep een bijdrage. Een specialist die beweert dat het dragen van een mondmasker geen zin heeft, mag op straat een burger bekritiseren die meent er wel een te moeten dragen. De boodschap is duidelijk. Draag je een mondmasker, dan maak je jezelf belachelijk. Zo doen we dat dus in België/Vlaanderen.

Waar zijn we toch mee bezig?

Zoals te vaak slikt de massa de boodschap gewillig. Een mondmasker dragen? Ben je gek? “Alleen al een mondmasker opzetten of verkeerd afhalen is heel gevaarlijk. Dat heb ik gisteren zelf nog gehoord op het Journaal.” “Wie een mondmasker draagt stelt zich aan.” Dergelijke boodschap werd uiteraard niet zomaar verspreid. De massa werd iets wijsgemaakt omdat ons land maar liefst 57,5 miljoen mondmaskers had vernietigd. Geen specialist of politicus die eraan dacht om die te vervangen of niet te vernietigen. Dat je zo’n masker zelf kan maken wisten we toen ook nog niet. In België schrijdt het voortschrijdend inzicht soms bijzonder traag. De ommezwaai komt er pas op 4 mei. Vanaf dan worden mondmaskers verplicht op het openbaar vervoer. Maar niet in winkels. Nog niet. Pas vanaf vandaag, 11 juli, worden ze ook verplicht in winkels.

Wat hebben we geleerd?

Dit pijnlijke verhaal maakt duidelijk dat we niet alles moeten geloven wat men ons probeert wijs te maken. Vaak zijn er achterliggende redenen waarom men ons de waarheid niet vertelt of zelfs ronduit liegt. Dat een massa soms onzin pikt, toont aan dat we onvoldoende zelf denken. Dat is beangstigend. Als we iets zouden moeten hebben geleerd is dat velen blijkbaar weigeren om iets te leren. Ondertussen lachen we wel met Aziaten en landgenoten omdat ze verstandiger zijn.

Wat heeft dat nu met beleggen te maken?

Het gedoe met mondmaskers is helaas een goede illustratie van iets wat we waarnemen op vele andere vlakken in de maatschappij. Omdat Spaarvarkens.be zich specialiseert in budgetteren, sparen en beleggen maken we een link met deze materie en wijzen we op 5 lessen, tevens raadgevingen:

1. Leg een reserve aan wanneer die nog niet nodig is

Koop een paraplu, ook al regent het nog niet. Sluit een brandverzekering af, ook al staat je huis niet in brand. Spaar, ook al verdien je nu nog genoeg. Bereid je altijd voor op moeilijkheden.

2. Vertrouw de autoriteiten niet

Politici denken op korte termijn. Net zoals er geen voorraad mondmaskers was, is er nog steeds geen voorraad pensioengeld. Dat is even onverstandig als onbegrijpelijk. Leg dus zelf een voorraadje aan!

3. Vertrouw specialisten niet blindelings

Een viroloog leert dagelijks bij, net als een econoom, bankier of analist. Ze hebben de wijsheid niet in pacht. Ze flateren al eens gigantisch en geven dat zelden toe. Wees dus altijd een beetje wantrouwig.

4. Waardeer mensen die tegen de stroom oproeien (‘contrarians’)

We zijn kuddedieren, maar luisteren best ook naar wie een andere mening heeft. Maak die mensen niet belachelijk. Misschien weten of zien ze iets waar de massa doof of blind voor is.

5. Leer weer na te denken

We hebben het graag gemakkelijk en dankzij technologie moeten we almaar minder zelf doen. Toch loont het om onze hersenen al eens te ‘pijnigen’. Gezond verstand wordt ondergewaardeerd.